عوامل پیدا و پنهان افزایش شکاف میان ریاض و برلین

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا وسیما به نقل از روزنامه اینترنتی رای الیوم، انتقاد مقامات آلمان از عربستان به دلیل ماجراجویی در مسئله لبنان و نیز جنگ یمن از جمله عوامل افزایش شکاف در روابط برلین - ریاض است.
رای الیوم در یادداشتی به قلم فرح مرقه نوشت: در پی بحران استعفای سعد الحریری نخست وزیر لبنان شکاف میان برلین و ریاض بیشتر شد. این مسئله در وهله نخست باعث شد سخن از «روحیه ماجراجویی» در خاورمیانه به میان بیاید که به نظر می رسد در نهایت اروپا بهای آن را خواهد پرداخت، حال آن که ریاض اظهارات آلمانی ها را در خور پاسخی در حد فراخواندن سفیر دانست.
برلین تقریبا در طول دوره قبل از اظهارات زیگمار گابریل وزیر خارجه آلمان، چهارده روز در برابر این بحران بی طرف ماند تا آن که متقاعد شد حوادث جاری در لبنان و در برابر این کشور به نفع هیچ کس نخواهد بود. در این هنگام وزیر خارجه آلمان با جبران باسیل همتای لبنانی خود در سفر کوتاهی که او به برلین داشت دیدار کرد و در کنفرانس مطبوعاتی مشترک، موضع آلمان را که به نوعی موضع اروپا نیز هست بیان کرد.
گابریل هنگام سفر الحریری به پاریس گفت: اروپایی ها معتقدند روحیه ماجراجویی که از چند ماه قبل آنجا -اشاره به عربستان- در حال افزایش است قابل قبول نیست و در برابر آن ساکت نخواهیم بود.

وی در کنفرانس مطبوعاتی با جبران باسیل افزود: لبنان با خطر افتادن دوباره به ورطه رویارویی های سیاسی خطرناک و چه بسا نظامی مواجه است.
بعد از آن که ‌عربستان سفیر خود را در برلین فراخواند، آلمان از مواضع گابریل درباره خاورمیانه دفاع کرد و سخنگوی وزارت خارجه آلمان گفت: با توجه به شرایط کنونی درباره ثبات منطقه نگرانی های زیادی داریم و همه طرف ها را به کاهش تنش دعوت می کنیم.

وی افزود: گفت و گوی علنی درباره این موضوع مسئله ای جایز و بدیهی بین شرکای بین المللی است که با یکدیگر روابط عمیقی دارند. ما پیام خود را به همه طرف های موثر در منطقه می رسانیم.
پاسخ آلمان واضح و کوتاه بود زیرا برلین معتقد است این که از آن خواسته شود نگرانی خود را درباره بحرانی که با شعار جنگ علیه لبنان خاورمیانه را در می نوردد، ابراز نکند غیرطبیعی است، مخصوصا که عربستان برلین را شریک مورد اعتماد خود می داند.
این نخستین بار است که عربستان با اروپای واقعی مواجه می شود، اروپایی که فرانسوی ها در آن به طرف گفت و گو کننده تبدیل شده اند و برلین نقش توبیخ کننده را به عهده گرفته است زیرا اتحادیه اروپا و دو کشور بزرگ عضو آن امروز ناچار به اتخاذ مواضعی هستند که آمریکا و انگلیس و حتی روسیه در برابر بحرانی که اتحادیه اروپا بیشترین ضرر را از آن می بیند سکوت کرده اند.
فرانسه مسیر مدارا را در پیش گرفت تا بتواند سعد الحریری را از عربستان خارج کند از این رو به تهران حمله کرد و رفتارش با عربستان در مقایسه با آلمان به شکلی بیش از اندازه تعارف آمیز بود آن هم در شرایط حساس کنونی که برلین و فرانسه از توافق هسته ای با ایران حمایت می کنند و دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا با آن مخالف است.
از همین جا می توان موضع آلمان را موضعی بسیار شجاعانه دانست آن هم در شرایطی که همگان اگر متمایل به عربستان نباشند دست کم بی طرف مانده اند. در همین زمینه،‌ جدا دانستن اظهارات وزیر خارجه آلمان از بحث روابط آشفته ریاض و برلین و پایین آوردن آن تا اندازه ابهام پیرامون استعفای سعد الحریری به نفع طرف دوم یعنی عربستان است در حالی که تصویر کاملی از موضع فعلی آلمان ارائه نمی کند، موضعی که گابریل را وادار کرد بگوید سیاست های عربستان ماجراجویی است و این سخنان به عنوان انتقاد مستقیم از محمد بن سلمان ولی عهد عربستان برداشت شد.
موضع برلین در برابر عربستان فقط به بحران سعد الحریری مربوط نمی شود. برلین قبلا هم موضع خود را آشکارا در برابر اقدامات علیه قطر اعلام کرده و وزارت خارجه آلمان جمعه گذشته با ارسال توییتی،‌ مجددا از تحریم قطر از سوی عربستان،‌ امارات، بحرین و مصر انتقاد و این اقدام را تهدید کننده رشد و توسعه در منطقه توصیف کرد.
این وزارت خانه ویدیویی به همراه توییت خود گذاشته و در آن توضیح داده است که وحدت کشورهای خلیج (فارس) با توجه به سرمایه گذاری آلمان در شرکت های موجود در این کشورها باعث رشد و توسعه از یک سو و انسجام مبارزه با (گروه تکفیری صهیونیستی) داعش و خرابی های به جا مانده از تروریست ها از سوی دیگر می شود.
موضع آلمان در برابر بحران خلیج (فارس) از آغاز مشخص بود و برای توسعه روابط با قطر می کوشید. قطر همه قرائن و شواهد را درباره عدم حمایت از تروریسم در اختیار آلمان گذاشت و این کشور هم متعاقبا از میانجیگری کویت حمایت کرد.
به نوشته روزنامه های آلمان بخشی از روابط نابسامان برلین و ریاض، به علت جنگ یمن است. آلمان معتقد است ریاض در به بار آوردن فجایع انسانی سهیم بوده است و برلین را در برابر دشمنان و رقبا دچار مشکل می کند، چنان که چند روز قبل از بحران لبنان، دولت آلمان با انتقاد تند مخالفان خود مبنی بر صادرات اسلحه به عربستان مواجه شد در حالی که عربستان با اتهامات جدی سازمان ملل متحد و سازمان های حقوق بشری مبنی بر به وجود آوردن قحطی جهانی با بستن گذرگاه های هوایی، ‌دریایی و زمینی یمن مواجه است.

این انتقادها بعد از آن مطرح شد که آمارها نشان داد دولت آلمان مجددا مجوز فروش سلاح به عربستان سعودی به ارزش 148 میلیون یورو در سه ماهه سوم سال 2017 را صادر کرده است در حالی که به نوشته سایت دویچه وله عربی، ارزش این توافق در همین بازه زمانی در سال گذشته به 41 میلیون یورو می رسید.
این آمار و ارقام باعث افزایش جدال داخلی در آلمان درباره صادرات سلاح به ریاض شد که بین سالهای 2015 تا 2017 تقریبا دو برابر شده و از میانگین 270 میلیون یورو به حدود 530 میلیون یورو رسیده است.
پایگاه دویچه وله عربی افزود: توافق های اخیر،‌ انتقادهای مستمر مخالفان داخلی را برانگیخته است اما شدت اتهاماتی که دولت آلمان با آنها رو به رو است رو به افزایش می رود زیرا توافق های اخیر هم زمان با بروز درگیری منطقه ای بین ایران و عربستان صورت گرفته که باعث تهدید ملموس اوضاع بحرانی لبنان می شود.
این جدال چند روز قبل از اختصاص 120 میلیون یورو از سوی دولت آلمان برای امداد انسانی در یمن رخ داد. مخالفان معتقدند قرارداد فروش سلاح به عربستان ممکن است مساوی با کمک هایی باشد که آلمان در آینده به ناچار باید به خاورمیانه بدهد و در کنار آن برای تبعات این اقدام مانند پناهندگان و اقدامات تروریستی آماده باشد.
در هر حال به نظر می رسد برلین بالاخره متوجه این موضوع شده باشد که هم زمان با بالا گرفتن تنش بین ایران و عربستان از یک سو و شانه خالی کردن آمریکا از تعهداتش به عنوان هدایت‌گر خاورمیانه و بالاتر از آن پیوستن علنی این کشور به محور ماجراجویی یعنی محمد بن سلمان و نتانیاهو که همگی به سمت تنش زایی با پیامدهای غیرقابل پیش بینی با ایران می روند، نقش اروپا باید روشن تر و مستحکم تر از قبل باشد.