یکی از بخش های مهم تحقق اقتصاد دانش بنیان، شرکت های دانش بنیان هستند و باید تمرکز نهادها بر این شرکت ها باشد تا اقتصاد مقاومتی تحقق یابد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، سعید مستشار مدیرعامل هلدینگ سرمایه گذاری بانک توسعه صادرات می گوید: باید دید که یک شرکت برای اینکه در امر صادرات قوی باشد، نیاز به چه ویژگی هایی دارد و بعد بررسی کنیم آیا شرکت های دانش بنیان ما این ویژگی ها را دارند یا خیر. اولین شرط برای شرکتی که می خواهد محصولش را صادر کند این است که صادرات محور تولید کند و تا این شرط محقق نشود باقی شرایط تاثیری نخواهند داشت.
مستشار ادامه داد: شرط دوم این است که شرکت ها دانش و تجربه صادرات را در اختیار داشته باشند یا از مجموعه ای که این دانش و تجربه را دارد در کنار خود استفاده کنند. در واقع شرکت مذبور باید با قوانین و مقررات، ضوابط بانکی، با شیوه حل و فصل مسائل حقوقی کشور مقصد صادراتی آشنا باشد و مطالعه بازار را کامل انجام داده باشد. شرط سوم مربوط به مباحث ساختاری و توجه کافی به بعد فروش و بازاریابی است؛ شرط آخر هم مربوط به منابع مالی می شود.
وی گفت: عموم شرکت های دانش بنیان شرط اول را دارند و محصولاتی که تولید می کنند پتانسیل صادرات را دارد. اما در مورد شروط دیگر معمولا با مشکل مواجه هستند.
این شرکت ها اغلب با افراد و ساختار محدود تشکیل می شوند و عمده تمرکز آن ها بر تولید محصول است. اکثر این شرکت ها از افراد فنی که تمرکزشان بر تولید محصول است تشکیل شده اند که لزوما دانش و تجربه ای در امر صادرات ندارند و غالبا از منابع مالی لازم برای تخصیص به فاز مطالعه بازار و کسب اطلاعات و ایجاد ساختارهای لازم برخوردار نیستند.
مستشار گفت : راهکاری که وجود دارد استفاده از ساز و کارهای مدیریت خدمات صادرات است. خوشبختانه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از حدود سه سال قبل ساختاری را تحت عنوان "کریدور خدمات صادرات محصولات دانش بنیان" ایجاد کرده است. این کریدور دقیقا با هدف حل این مشکلات ایجاد شده است و متشکل از تعدادی کارگزار با تخصص صادرات است.
وی تشریح کرد: این کارگزاران متعلق به دولت نیستند بلکه از بخش خصوصی با تخصص در امور صادراتی در این کریدور حضور دارند. شرکت های دانش بنیان در این کریدور محصولات خود را عرضه می کنند و این کارگزاران کارهای مربوط به بازاریابی را برای آنها انجام می دهند. مشاوره در زمینه های حقوقی، امکان سنجی ورود به بازارهای مختلف، خدمات لجستیکی، گمرگی و ... از دیگر وظایف کارگزاران این مجموعه است.
مستشار تاکید کرد: هر چند این ساختار مختص شرکت های دانش بنیان نیست اما در مورد این شرکت ها به دلیل اینکه عمدتا در آغاز فعالیت، شرکت هایی کوچک هستند، نیاز به استفاده از این خدمات بیشتر است.
سعید مستشار در ادامه مجموعه های مدیریت خدمات صادرات را دارای ساختاری مناسب برای کمک به رشد صادرات غیرنفتی معرفی کرد و گفت: ساختار مدیریت خدمات صادرات می تواند کمک بزرگی به رشد صادرات غیرنفتی کشور بکند. البته باید توجه داشت این ساختار جدید است و عمر زیادی از تشکیل آن نگذشته و نمی توان انتظار داشت همه مشکلات را در کوتاه مدت حل کند.
با این حال تاکنون کارهای خوبی در این زمینه صورت گرفته است.
وی خاطرنشان کرد : باید مراقب بود کارگزاران جای شرکت های تولید کننده را در بازار نگیرند، یعنی محصولات را به نام خودشان صادر نکنند و صرفا خدمات ذکر شده در امر صادرات را ارائه دهند.
کریدور خدمات صادرات که ایجاد شده است به معنای شراکت با شرکت های دانش بنیان نیست بلکه صرفا خدماتی در زمینه صادرات ارائه می دهد و کارمزدی دریافت می کند.
وی افزود : البته ممکن است این ساختار به علت نوپا بودن مشکلاتی هم داشته باشد که باید بررسی و حل شود. اما ساز و کار مدیریت خدمات صادرات در همه دنیا تعریف شده است و در کشورهایی مانند ترکیه با بهره گیری از این ساز و کار در مدت کوتاهی رشد چشمگیری در زمینه صادرات حاصل شده است.
مستشار در توضیح فرایند بهره مندی شرکت های دانش بنیان از خدمات شرکت ها مدیریت صادرات گفت: شرکت های دانش بنیان باید ابتدا از طریق خدمات این کریدور به امکان سنجی ورود به بازار صادرات بپردازند و پتانسیل صادراتی محصول خود را بررسی کنند و بعد به سراغ استفاده از تسهیلات بانک توسعه صادرات یا سایر بانک ها بروند.
به گفته سعید مستشار فرهنگ استفاده از ساختارهای مدیریت خدمات صادرات هنوز در کشور جا نیفتاده است ، نهادهایی مانند سازمان توسعه تجارت و نهادهای مشابه مدت ها مقررات و ضوابطی در این خصوص وضع کرده اند و تلاش برای این فرهنگ سازی انجام شده است اما هنوز ما در حوزه صادرات سنتی عمل می کنیم. متاسفانه گاهی صادرکنندگان ما ساختارهای غیر رسمی را ترجیح می دهند که این امر سبب می شود ورود ما به بازارهای صادراتی عمدتا بدون برنامه و ناموفق باشد. برای حل این معضل ما باید این ساختارهای خدمات صادرات را در حوزه های سیاست گزاری، اجرایی و تولیدکنندگان تقویت کنیم.
مدیرعامل هلدینگ سرمایه گذاری بانک توسعه صادرات پیشنهاد کرد: نهادهای سیاست گذار در این حوزه که شامل وزارت صنعت و معدن و تجارت و سامان توسعه تجارت هستند باید با تعامل با بخش خصوصی و البته فرهنگ سازی و تبیین کارکردهای این ساختار ایجاد شده، نشان دهند این ساختار به نفع تولیدکنندگان است. شاید وضع مقررات تشویقی در این حوزه ضروری باشد. ممکن است بخش خصوصی این نگرانی را داشته باشد که در صورت مشارکت در این کریدور، سهم بازار خود را در مقابل رقبا از دست بدهد و ما باید این اطمینان را ایجاد کنیم که چنین اتفاقی نخواهد افتاد.
شرکت های دانش بنیان در کشوری مانند ایران که ظرفیت های زیاد و تعداد بالایی جوان نخبه دارد، پتانسیل بالایی برای موفقیت در حوزه صادرات دارند. جدا از مباحث اقتصادی، ایجاد تسهیلات برای این گونه شرکت ها می تواند از فرایند فرار مغزها جلوگیری کند.