در زمینه نقص در نوشتن افراد مختلفی همچون معلم، مدرسه ، متون درسی و خانواده و.... می توانند دخیل باشند. اما سیستم آموزش و پرورش پررنگترین و بزرگترین نقش را می تواند داشته باشد.
- معلم ، مدرسه و خانواده نقش مهمی در علاقه و یا بی‌علاقگی دانش آموزان به درس انشاء دارند.
- تقویت درک عاطفی ، حسی ، تخیلی ، هنری و ...دانش آموزان عامل مهمی در اشتیاق آنها به انشا خواهد بود.
- روش‌های جذاب کردن نوشتن عبارتند از: پانتومیم٬ روزنامه درکلاس٬ حدس بزنید٬ دقت در مشاهدات٬ انشای گروهی و ...
- تبلیغات رسانه‌ها از جمله تلویزیون٬ مطبوعات و... میتواند مشوق مردم در مطالعه مستمر باشد.
در سیستم آموزش و پرورش مشاهده می کنیم برای شکوفایی در نوشتن، درسی به نام انشا گنجانده شده است. حال می‌توان پرسید درسی که قرار است نسل آینده علمی کشور را طوری تربیت کند که علوم کشور را مکتوب و در اختیار آیندگان قرار دهد، در مدارس چه جایگاهی دارد؟ چقدر کارایی داشته و چقدر توانسته نسل نویسنده و خلاق تربیت کند؟
به عبارتی این مشکل از کجا نشأت می‌گیرد؟ مشکل ضعف اموزشی، بی علاقگی دانش‌آموز، نبود معلمان کارآمد و یا عدم امکانات مانند کتابخانه، رایانه، بازدیدها و یا حتی خانواده و... مشکل کجاست؟
اهمیت نگارش از دیدگاه پیامبراسلام(ص) ؛ ائمّه معصومین(ع) و بزرگان علمی
درباره اهمیت کتابت روایات بسیار فراوانى از پیامبراسلام(ص) و ائمّه معصومین(ع) رسیده است، پیغمبر اکرم(ص) فرمود: علوم و دانش‌ها را پیش از آنکه دانشمندان از میان شما بروند بنویسند چرا که (اگر ننویسید) علم و دانش با مرگ علما از میان مىرود. حتی ویل دورانت، رشد و توسعه فرهنگ اسلامی را در جهان مرهون نوشتن مسلمانان دانسته است. به گفته او: «زمانی تمدن اسلامی رشد کرد که کاغذ و نوشتن بین مسلمانان توسعه پیدا کرد و این حقیقتی است انکارناپذیر است.
تعریف و اهداف انشا نویسی با نگاهی به ویژگی‌های یک نویسنده
- انشا در لغت به معنی ایجاد، پرورش، ابداع و خلق کردن است. انشا مقدمه نویسندگی در آینده است. برای نویسنده ویژگی‌هایی بر شمرده‌اند که برخی از آنها فطری و برخی دیگر اکتسابی است.
1- دانش‌آموزان بتوانند آنچه را که می‌اندیشند و می‌خوانند به دیگری بگویند و بنویسند یعنی انشا کنند.
2- دانش‌آموزانی که تخیّلی قوی و استعدادی بیشتر در نویسندگی دارند ، بشناسیم و در مسیری صحیح و موّفق هدایت کنیم.
3- پرورش قوه ی استدلال ، تفّکر و دقّت دانش آموزان و وادار کردن آنها به درست دیدن و شنیدن و بیان کردن و نوشتن است .
لذا درس انشا، چه خوب و چه بد، در هر حال تنها فرصتی است که دانش‌آموز برای نوشتن دراختیار دارد.
فارغ التحصیلان دانشگاهی و قدرت نویسندگی
سالانه حدود یک میلیون نفر از دانشگاه‌های کشور فارغ التحصیل می شوند اما چقدر از این تعداد آثار قلمی از خود برجای می گذارند؟ متاسفانه در این خصوص نیاز به واشکافی علمی نیست وضع نشر و حتی محتوای پایان نامه های دانشگاهی گواهی بر ناتوانی تحصیلکرده های کشور است . در این خصوص فرهاد رهبر رئیس دانشگاه ازاد اسلامی که خود تجربه ریاست دانشگاه تهران را نیز دارد میگوید: به جرأت می‌توان گفت امروز تعداد قابل اعتنایی از پایان نامه‌های دانشجویان کشور کپی‌کاری است که در شأن آموزش عالی کشور نیست. [1]
دانش‌آموزان و قدرت نویسندگی
انشاء از نظر کاربردی در زندگی دانش‌آموزان نقش بسزایی دارد، زیرا بخش بزرگی از ارتباطات در محیط مدرسه و خارج از آن از طریق نوشتن فراهم می شود. دانش‌آموزان به وسیله انشاء می‌توانند با ترکیب کردن آموخته های خود اثری نو به وجود آورند و از آن لذت ببرند. انشاء میتواند به دانش‌آموزان نیروی ابتکار و ابداع بدهد. پس به وسیله انشاء دانش آموزان می‌توانند از استعدادهای نهفته خویش اطلاع حاصل کنند و بتوانند استعدادهای بالقوه خویش را شکوفا کنند.
وقتی به نوشته‌های دانش‌آموزان توجه کنیم مشخص می‌شود که بسیاری از آنان در نوشتن مشکل دارند و نمی‌توانند مکنونات قلبی خویش را آن طور که باید با قلم وصف کنند. اگر از خود دانش آموزان علت پرسیده شود، چنین اظهار می‌دارند که بحث‌ها و فرمول‌هایی که در کلاس توسط معلم ارایه می‌شود را متوجه نمی‌شویم. وجود چنین مشکلی دلالت بر مشکل اصلی و ضعف اساسی در ماده درسی انشاء است.[2]
نقش معلمان مدرسه و خانواده در ضعف یا تقویت نویسندگی در دانش‌آموزان
برخی از معلمان دانسته یا ندانسته کمترین اهمیتی برای تمرینهای کتاب فارسی قائل نیستند و پس از آنکه چند بار از روی درس خوانده شد شخصا پرسش ها را در کلاس پاسخ می دهند تا دانش آموزان در کتابهایشان یادداشت کنند. اغلب دانش آموزان این کلاسها چون متن درس را درک نکرده اند بدیهی است که قادر نخواهند بود جملات محکم و زیبایی بسازند یا برداشتهای خود را از موضوع درس در چند جمله بنویسند یا بیان کنند. این دانش آموزان همانهایی هستند که در سالهای بعد برای نوشتن انشا؛ به سراغ والدینشان می روند تا صبح روز بعد در کلاس نمره خوبی به دست آورند. .[3]
از سویی دانش آموزی که در مدرسه نه کتاب کافی دراختیار دارد و نه به وسایل دیگر تحقیق دسترسی دارد چگونه می تواند در نوشتن مهارت یابد؟ از نظر برنامه‌ریزی های درسی در مدرسه جایی برای نوشتن منظور نشده یا اگر شده است این کار جدی گرفته نمی‌شود.و مهارت نوشتن بر مبنا قدیمی و اجبار در یادگیری و نوشتن لغات محدود در کتاب های درسی می باشد. در ورود به دانشگاه نمره و امتیاز درس انشا نه تاثیر دارد و نه به عنوان یک ایتم در کنکور لحاظ شد.خانواده در مشکل نوشتن دانش اموزان درکنار عوامل معلم و مدرسه نقش پر رنگی دارد. معرفی درس انشا به عنوان درس بی اهمیت ( طبق گفته ی خواهران و برادران بزرگترشان ) باعث بی رغبتی دانش آموزان در نوشتن می شود.کم سوادی،بی سوادی و ناآگاهی کامل برخی از والدین و یا حتی علاقه نداشتن اعضای خانواده به مطالعه و کتابخوانی ، توجه بیش از حد به دروس ریاضی و علوم از عوامل موثر بر ضعف نوشتن دانش آموزان می باشد.و از همه مهمتر واگذاری تربیت دانش آموزان به مدرسه توسط والدین است.
در زمینه نقص در نوشتن افراد مختلفی همچون معلم، مدرسه ، متون درسی و خانواده و.... می توانند دخیل باشند. اما سیستم آموزش و پرورش پررنگ ترین و بزرگترین نقش را میتواند داشته باشد، متاسفانه در چند دهه اخیر خانواده ها، آموزش و تربیت را تمام و کمال در اختیار آموزش و پرورش گذاشتند. غافل از اینکه خانواده نیز می تواند در این زمینه نقش اساسی داشته باشد. ........
پژوهش خبری// سید آقایی