به گزارش خبرنگار
خبرگزاری صدا و سیما، محمدحسین مختاری، در نهمین دور گفت‌وگوی دینی ایران با شورای جهانی کلیساها، با اشاره به اینکه انعطاف‌ناپذیری، جزم‌اندیشی و رفتارهای حذف‌گرایانه در طول تاریخ بشر همواره خشونت‌ها و کشتارهای بی‌شماری را رقم زده است، گفت: پدیده تکفیر و خشونت که همیشه احساسات بشریت را جریحه‌دار کرده است، زاییده الگوهای رفتاری افراط‌گرایانه بوده است.
وی افزود: این افراطی‌گری گاه در قالب یک جنبش اجتماعی نظیر روی کار آمدن فاشیسم بروز کرده است. گاه در نتیجه اقدامات ضدنژادی نظیر نسل‌کشی مسلمانان بوسنی به وسیله صرب‌ها، یا فلسطینی‌ها به وسیله اسرائیلی‌ها رخ داده است. گاه نیز این تندروی‌ها را سازمان‌های چندملیتی تروریستی نظیر القاعده و داعش انجام داده‌اند.
مختاری ادامه داد: در زمان کنونی، داعش بارزترین مثال افراط‌گرایی منبعث از مقوله خود تفسیری است؛ لذا بر همگان آشکار است که رفتار داعش قبل از هر چیز جنایت‌کارانه و اقدام خصومت‌آمیز علیه بشریت است. فرد فردِ گروه داعش دچار انقباض روانی و درگیر عقده‌های درونی خود هستند. آنچه می‌بینیم دغدغه‌های فردی آنهاست و نه مشکلات اسلام و مسلمین که به شکلی بیمارگون در عرصه گروهی و اجتماعی برون‌ریزی شده است. داعش نگران اسلام نیست؛ بلکه نگران خودش است و برای حل این نگرانی زمین و زمان را درگیر خود کرده است.
وی همچنین گفت: این چالش اساسی در جهان معاصر در حالی است که مطالعه و بررسی متون مقدس بیانگر آن است که این آموزه‌ها، اشتراکات زیادی با یکدیگر دارند که نه تن‌ها در اصول محوری اعتقادی مانند اعتقاد به معبود واحد، اعتقاد به اصل نبوت، اعتقاد به فانی بودن دنیا و پاداش و مکافات اعمال در عالمی غیر از این دنیا قابل ملاحظه است؛ بلکه در فروع دین نیز فرامین مشابهی مانند برپایی اعمال و مناسم دینی و عبادی و ... وجود دارد. با این وجود، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و بحران‌های گذشته تا به امروز جامعه جهانی، اختلافات مذهبی بوده که بخش اعظم آن به واسطه چگونگی تفسیر متون مقدس توسط مفسران، پدید آمده است به نحوی که همواره این مسأله مستمسکی برای ایجاد خشونت، اختلاف و نزاع بین ملت‌ها و دولت‌ها شده است.
رییس دانشگاه مذاهب اسلامی در ادامه با گفتن اینکه بی‌تردید متون مقدس بخش عظیمی از میراث ادبی جهان را تشکیل می‌دهند که به واسطه تأثیری که هر یک از آن‌ها در حوزه رواج و نفوذ خود داشته‌اند، می‌توان آن‌ها را قلب و روح ادبیات جهان نیز نامید، اظهار کرد: به این دلیل که متون مقدس دربردارنده مبانی عقیدتی و آیینی ادیان بزرگ هستند، بنابراین هرگونه تلاش برای شناخت ادیان، مستلزم شناخت کتب مقدس، نحوه شکل‌گیری و تثبیت و همچنین روش‌های تفسیر آنهاست.
وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: محور اصلی انعقاد اندیشه‌های افراطی و تکفیری که خشونت و انعطاف‌ناپذیری را برای بشریت در دو قلمرو فرد و جامعه به ارمغان می‌آورد، فهم و تفسیر نادرست و غیرمنطقی از متون مقدس است. صاحبان این تفکر می‌کوشند تا درک ناقص و نسبی خود را از متون دینی به جای حقیقت ذلال دین بنشانند و دین را که امری فرازمانی است و مرتبط با فطرت انسان‌ها است آن را در تنگنای قشریت و تحجر گرفتار سازند و این بزرگ‌ترین مصیبتی است که متوجه جوامع دینی است و خطر وجود این نوع تفکرات بر هیچ یک از افراد صاحب خرد و دیندار پوشیده نیست. چرا که اینان نه تن‌ها در پیدایش شبهات و تردیدهای فروان در عرصه دین و دینداری بسی نقش آفرینند؛ بلکه همسو با استکبار جهانی در «دین‌هراسی» و خروج از دین‌گرایی به گونه زایدالوصفی تأثیر گذارند.
مختاری در ادامه سخنانش اصل عدم تغییر یا اصل ثبات حقیقت، اصل امکان فهم حقیقت، اصل مشترک بودن همه آدمیان در فهم و ادراک و اصل امکان جایگزینی را از اصول و قواعد فهم و تفسیر متن و موانع وصول به فهم صحیح، معرفی کرد و عوامل بینشی (مثل پیشدانسته و پیش‌فرض)، عوامل گرایشی (مثل احساسات و گرایشات درونی) و عوامل محیطی (مثل پدر، مادر، معلم، تبلیغات رسانه جمعی، محیط فکری و فرهنگی) را عوامل تأثیر گذار در فهم برشمرد و موانع فهم را بینشی (پیش‌فرض‌ها، پیش‌داوری‌ها، علایق شخصی و خانوادگی) و گرایشی (عدم اعتدال در گرایش‌ها)، دانست.
همچنین از منظر رییس دانشگاه مذاهب اسلامی که در این پنل علمی بیان شد، اگر پیش‌فرض‌های ظنی و پنداری را در فهم آیات دخالت دهیم، باعث اخلال در فهم می‌شود و تبعیت از ظن، انسان را به حقیقت نمی‌رساند، چون پیش‌فرضش پایه و اساس ندارد.