در این مقاله تلاش کردیم تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های تحلیل گفتمان انتقادی، وجوهی از مناظره‌های امام رضا(ع) با دو دسته افراد را تحلیل کنیم.
در این مقاله کوشیده‌ایم به این پرسش‌های مشخص پاسخ دهیم که از منظر تحلیل گفتمان، مناظره‌های امام رضا(ع) با دیگران چگونه تحلیل میشود؟ بهره‌گیری از این روش چه زوایایی از منظر زبانی و موقعیت طرف‌های گفتگو می‌گشاید؟ ویژگی‌ها و ظرفیت‌های مناظره‌های امام رضا(ع) به منزلۀ شکلی از ارتباط کلامی و تبلیغ دینی چیست؟
هدف ما این است که با پاسخ به این پرسش‌ها از منظری متفاوت به این مناظره‌ها بنگریم و با بهره‌گیری از توانایی‌های تحلیل گفتمانِ انتقادی در قالب متغیرها و مقوله‌های عملیاتی، این مناظره‌ها را موشکافانه بررسی کنیم. دقت در مناظره‌های امام با نمایندگان ادیان و فِرَق دیگر با تمرکز بر مقولۀ واژگان، چشم‌انداز، استعاره، انسجام تاریخی، نقل‌قول و تأکید ساختاری نشان‌دهندۀ این واقعیت است که امام با وجود اثبات حقانیت و ابطال مدعیات طرف‌های مناظره، از منازعۀ اخلاق‌گریزِ گفتمانی، برحذر مانده و در کمال صراحت، دقت، ادب و احترام، نفسِ این مناظره‌ها را به عرصه‌ای برای اثبات امامت و خاتمیت پیامبر اسلام تبدیل کرده‌اند.