به گزارش خبرنگار خبرگزاری صداوسیما؛ یک برد مقابل آنگولا، مصر یا کره جنوبی شاید سرنوشت تیم بسکتبال جوانان را در حد چند پله در رده بندی جهانی تغییر می‌داد؛ اما پنج باخت و یک برد در رده بندی پانزدهم و شانزدهمی، کوله بار جوانان ایران را در جام جهانی پر کرد تا جامعه بسکتبال راحتتر با واقعیت‌های این رشته مواجه شود.
همین ترکیب جوانان با کمی تغییر، پارسال در مراحل مقدماتی آسیا دو باخت را مقابل کره جنوبی و ژاپن در خانه تجربه کرده و مشکلات آماده سازی و فنی تیم را به رخ کشید؛ اما تغییرات دراماتیک مرحله یک چهارم نهایی به بعد، تیم را تا قهرمانی آسیا کشاند و انتظاراتی برای نتایج بهتر در جام جهانی ایجاد کرد.
**اوضاع تیم در جام جهانی:
۳ سانتیمتر قدبلندتر و ناموفقتر
میانگین قدی تیم ملی جوانان در مسابقات آسیایی ۱۹۰ سانتیمتر و در جام جهانی ۱۹۳ سانتیمتر بود و در واقع حضور میثم عابدی ۲۱۳ سانتیمتری و حذف دو گارد زیر ۱۸۰ سانتیمتری تیم باعث افزایش میانگین کلی قدِ بازیکنان تیم ملی جوانان در جام جهانی شد. در مجموع انتخاب بازیکنان تیم ملی، کم حرف و حدیث بود و کارشناسان هم انتخاب‌های تیم ملی را مناسب جام جهانی می‌دانند.
با این وجود نتایج تیم در مسابقات و مهمتر از آن نمایش بازیکنان در زمین، حتی مورد تایید اعضا تیم هم نبود. نکته‌ای که در مراحل اولیه به چشم آمد، کسب کمتر از ۵۰ امتیاز در مسابقات بود و تیمی که یک بار در نیمه نهایی آسیا با اختلاف ۲۲ امتیاز کره جنوبی را شکست داده بود، در جام جهانی به این تیم هم باخت.
ترکیب جوانان ایران با تکرار کادرفنی این تیم به عنوان تیمی شوتزن شناخته می‌شد و رضا نوری سرمربی تیم ملی هم قبل از مسابقات تاکید داشت که تمرینات بیشتری روی شوت انجام داده اند تا از این نقطه قوت تیم استفاده کنند. بسکتبالیست‌های جوان به طور میانگین در مسابقات آسیایی ۲۸.۸ درصد شوت سه امتیازی موفق داشتند و در این میان آمار چند بازیکن به طور میانگین بیش از ۳۰ درصد شوت سه امتیازی موفق بود. محمدحسین جعفری بهترین امتیازآور تیم با ۱۶ پرتاب سه امتیازی موفق از ۳۸ اقدام (با میانگین ۴۲ درصد)، بهترین شوتزن تیم بود.
این آمار در جام جهانی به ۱۴.۹ درصد برای مجموع تیم کاهش یافت و جعفری که میانگین دقایق بازی اش از ۲۵ دقیقه در مسابقات آسیایی به ۱۳ دقیقه در جام جهانی کاهش پیدا کرد، از ۱۲ اقدام خود در مجموع بازی ها، هیچ پرتابی را گل نکرد و به آمار صفر رسید. این افت در احسان صمدی، شایان پورکاوه و سایر بازیکنان نیز با درصد کمتری دیده می‌شد.
جعفری که تاکید می‌کند علاقه‌ای به بهانه آوری ندارد، بخشی از مشکل شوتزنی خود را به مصدومیت آرنجش مربوط می‌داند که باعث می‌شد توان صاف کردن دست خود را هم نداشته باشد.
امیرحسین رضایی فر یکی دیگر از بازیکنان تیم به بحث روانی و استرس‌های بازیکنان به عنوان دلایل این افت اشاره می‌کند و رضا نوری علاوه بر بحثِ کم بازی کردن بازیکنان در لیگ، از پایین آمدن اعتماد به نفس آن‌ها در شوت‌ها می‌گوید.
از تیم جوانان به صورت جسته و گریخته، صحبت هایی درباره حواشی شنیده می‌شود؛ اما اشارات به این حواشی مستقیم نیست و بازیکنان نیز تمایلی به صحبت در این باره ندارند. یکی از بهترین بازیکنان جوان در جریان مسابقات آسیایی هم با حواشی خود مورد توجه خبرنگاران در تهران قرار گرفته بود، این بازیکن به همراه یکی دیگر از بازیکنان با تجربه‌تر تیم در جریان جام جهانی رفتارهایی از خود نشان می‌دادند که در تصاویر تلویزیونی هم مشخص بود. هر چند مشکلات رفتاری بازیکنان جوان را ناشی از شرایط اجتماعی می‌دانند؛ اما سوابق مربیان باتجربه ثابت کرده است که با دیسیپلین بیشتر کادرفنی، تا حدودی امکان کنترل این رفتار‌ها وجود دارد.
مشکلات دفاع و ضعف‌های حمله
امیرحسین رضایی فر ملی پوش جوانان از تمرکز تیم جوانان روی بحث دفاعی صحبت کرد. دفاعی که ثبات لازم را نداشت و به گفته یکی از کارشناسان، فشار دفاعی تیم به خصوص در ۳ یا ۴ مسابقه بسیار کم بود. آن هم در شرایطی که تیم‌های این رده، فشار دفاعی بسیار زیادی وارد کرده و اصول دفاعی را خیلی خوب رعایت می‌کنند. ضمن اینکه در مسابقات ابتدایی، کنترل ضعیفی در زیر حلقه وجود داشت و ضعف هایی در دفاع فردی بازیکنان و مشارکت کمتر برخی بازیکنان برتر تیم در دفاع به چشم می‌خورد.
از طرفی نناد ترونیچ مدیرفنی تیم ملی بسکتبال جوانان، پیش از جام جهانی به مشکل جوانان ایران اشاره داشت: " بازیکن یازده ماه سال در باشگاه دفاع زون (جاگیری) انجام می‌دهد، اما در جام جهانی دفاع پرس تمام زمین لازم است و این مشکل ما است. ایتالیا، آمریکا، فرانسه و لیتوانی کل سال دفاع پرس تمام زمین انجام می‌دهند. "
همین مواجهه کمترِ بازیکنان در حمله علیه این دفاع هم به چشم می‌خورد و بازیکنان ایران که پارسال نیز با این مشکل مواجه شده بودند، امسال بار دیگر در حمله علیه دفاع پرس دچار مشکل شدند. جالب اینجاست که این مشکلات در سال‌های گذشته هم در تیم‌های دیگر ایران به چشم می‌خورد.
بائرمن سرمربی سابق تیم ملی جوانان با تشخیص همین مشکل در رده جوانان، مرداد پارسال در جلسه مربوط به لیگ‌های نوجوانان
درخواست کرد که دفاع زون (جاگیری) که در رده‌های پایه برخی کشورهای اروپایی از جمله اروپای شرقی ممنوع است، در لیگ نوجوانان ایران هم ممنوع شود و تیم‌ها
طبیعی است که کادرفنی تیم هم به خوبی موفق به آماده سازی تیم برای این شرایط نشده بود.
آشفتگی در حمله
در جریان جام جهانی ضعف‌های تیم ملی جوانان در حمله عیان بود. یکی از مربیان درباره مشکلات تیم در حمله توضیح می‌دهد: توپ‌های بسیار زیادی را در حمله از دست می‌دادند و در مسابقات اول ۲۰ تا ۲۵ ترن اور (توپ از دست رفته) داشتیم. تیم هایی مثل ما که از نظر بسکتبال پایه ضعیفتر هستیم، نمی توانیم گوناگونی حمله داشته باشیم و باید به دنبال ارائه سیستم‌های محدودتری باشیم که بیشتر حفظ توپ مدنظرمان باشد. در واقع این مهم است که در بحث حمله کنترل داشته باشیم تا اختلاف کمتری با تیم هایی مثل آمریکا داشته، بازی بهتری با ایتالیا انجام می‌دادیم و با همین ثبات، تیم هایی مثل کره جنوبی، مصر یا آنگولا را شکست می‌دادیم.
تیم جوانان ایران پارسال در مسابقات آسیایی هم از سیستم‌های حمله محدودتری استفاده می‌کرد.
مثال دو آشپز روی نیمکت تیم ملی
حضور نناد ترونیچ مربی صربستانی در کادر تیم ملی جوانان از هفته‌های قبل از جام جهانی مورد توجه بود. ترونیچ که مدرس بین المللی بسکتبال است، در زمان ورود به ایران تاکید داشت که "مهمترین کار من انتخاب بازیکن برای تیم‌های ملی پایه است، شاید کار مربیگری هم انجام بدهم؛ اما به طور کلی وظیفه ام هماهنگی و برنامه ریزی برای همه تیم‌های پایه است."
در واقع این مربی بر جنبه‌های دیگر کار خود نسبت به مربیگری تاکید داشت، در حالی که بخش مهمی از تمرینات تیم جوانان به گفته شاهدان در سالن آزادی، زیرنظر ترونیچ انجام شد. مربی صربستانی در جام جهانی هم روی نیمکت تیم نشست و به نظر می‌رسید که حضور این مربی در مجموع بیشتر از اینکه به نفع تیم ملی جوانان تمام شود، به ضرر این تیم بود.
برخی کارشناسان به احتمال تلاقی کارهای دو مربی روی نیمکت اشاره می‌کنند. محسن شاه علی در این باره می‌گوید: "بهترین کارشناسی با دعوت از کادرفنی تیم ملی و کارشناسان است که بگوییم چرا با وجود قدرت کادر و حضور نناد ترونیچ این اتفاقات افتاد. شاید یکی از مسائل این بود که با حضور ترونیچ، دو فلسفه کنار هم قرار گرفته است. "
یکی از دلایل استفاده مستقیم از ترونیچ در تیم جوانان را می‌توان تجربه حضور بائرمن کنار تیم در جریان مسابقات قهرمانی آسیا دانست. بائرمن با حضور خود، نظمی به تیم جوانان داد و تاثیرات این مربی در تیم ملی جوانان قابل انکار نیست، حضور ترونیچ در مقابل شاید در درازمدت تاثیرات مثبتی در کار تیم‌های ملی پایه داشته باشد، اما در کوتاه مدت تاثیر مثبتی در تیم جوانان نشان نداد.
از طرفی انتخاب مربیان ایرانی تیم‌های پایه نیز در سال های اخیر هر بار انتقادات زیادی را متوجه خود کرده است. یکی از گمان هایی که درباره نحوه انتخاب برخی مربیان تیم‌های پایه وجود دارد، روابط آن‌ها با فدراسیون است و در واقع هر از گاهی شنیده می‌شود، این مربیان برحسب رابطه هایی به کار گرفته می‌شوند. هر چند مدرکی در زمینه نوع ارتباط وجود ندارد و فدراسیون بسکتبال نیز بدون شک این موضوع را رد می‌کند.
بی پولی، تدارکات ضعیف و دیگر هیچ
گفته می‌شود حضور مربیان قویتر در تیم های ملی، هزینه هایی را در بردارد. حتی اگر این مربیان حاضر به کار بدون حق و حقوق در تیم ملی باشند (روالی که سال‌ها در تیم‌های ملی بسکتبال دیده می‌شود)، مطالبات آن‌ها بدون شک هزینه‌های بیشتری را می‌طلبد.
مشکلات مالی فدراسیون بسکتبال در یک سال اخیر از کسی پوشیده نیست و با این مشکلات، طبیعی به نظر می‌رسد که فدراسیون، شرایط تدارکات مناسب برای تیم ملی را نداشته باشد. با این وجود مطالبات جامعه بسکتبال با محدودیت‌های مالی فدراسیون محدود نمی‌شود. تیم ملی جوانان در این دوره یکی از ضعیفترین دوره های آماده سازی را چه در داخل کشور و چه از نظر اردوهای خارجی داشته است.
در ماه‌های اخیر صحبت‌های زیادی از تنگنای مالی فدراسیون بسکتبال با توجه به مشکلات وزارت ورزش با ریاست این فدراسیون شنیده شد. موضوعی که محمود مشحون رئیس فدارسیون بسکتبال در صحبت با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما به شدت رد کرده و می‌گوید خود وزارت ورزش هم در چالش خاصی (از نظر مالی) قرار دارد، وگرنه همیشه حمایت کرده اند.
چرا فدراسیون بسکتبال اسپانسر قوی جذب نمی‌کند؟ رئیس فدراسیون بسکتبال، ضعف خود را در این زمینه پذیرفته و تاکید می‌کند، کمیته‌ای برای این منظور تشکیل شده است؛ اما با توجه به شرایط اقتصادی کشور موفق نبوده و اسپانسرهایی که سال قبل آمدند، در نهایت پول فدراسیون را پرداخت نکردند.
کارشناسان بسکتبال هم در چند روز اخیر به ضعف های فنی و برنامه ریزی برای تیم های پایه اشاره کرده اند.
از دوره‌های قبل درس نگرفتیم
روند مشابهی در چند دوره حضور پیاپی تیم ملی جوانان در جام جهانی به چشم می‌خورد که گویا از آن‌ها درسی گرفته نمی‌شود و تجربیات این دوره‌ها مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
فرزاد کوهیان سرمربی تیم جوانان ۲۰۱۵ بر لزوم انتقال تجربیات بعد از هر دوره جام جهانی تاکید می‌کند. محسن شاه علی که در کادرفنی تیم ۲۰۱۵ حضور داشت و هدایت تیم جوانان ۲۰۱۸ را هم برعهده دارد، توضیح می‌دهد که جام جهانی قبل در زمانی انجام شد که فدراسیون بعد از یک سال حضور سرپرست، به تازگی برگشته بود و جلسه‌ای با مربیان آن دوره برگزار نشد؛ اما این بار باید جلساتی با مربیان تیم اعزامی به جام جهانی برگزار شود و همه مسائل این تیم در جام جهانی را بررسی کنند تا تیم ۲۰۱۸ نیز از این نکات بهره ببرد.
تمرین آسیایی، انتظار جهانی
مهران حاتمی که هدایت تیم ملی جوانان ۲۰۱۳ را در جام جهانی برعهده داشت، می‌گوید:"در این رده در سطح آسیایی تمرین می‌کنیم، در سطح اروپایی و جهانی مسابقه می‌دهیم. سطحی که به مراتب سختتر از آسیا است و بازیکنان پیش از رویارویی با چنین تیم هایی نیاز دارند که حداقل یک بار تیم اروپایی دیده باشند. "
**حرف نهایی: برنامه ریزی پایه کجاست؟
مجموع صحبت‌های مدافعان تیم جوانان، منتقدان و مخالفان به یک نکته ختم می‌شود: برنامه ریزی برای سیستم پایه بسکتبال که در فدارسیون دیده نمی‌شود. تیم ملی بسکتبال کانادا در جام جهانی موفق به شکست تیم قدرتمندی مثل آمریکا و در نهایت کسب اولین قهرمانی خود شد. جستجویی ساده درباره بسکتبال پایه کانادا، سیستم رقابتی کامل این کشور را در رده‌های پایه نشان می‌دهد. کمپ‌های بسکتبال، لیگ تابستانی و مسابقاتی منظم، مرتبط با هر سال تحصیلی دانش آموزان که با برنامه ریزی مشخص در سایت مختص لیگ بسکتبال جوانان کانادا به چشم می‌خورد.
فدراسیون بسکتبال ایران بعد از مدت‌ها محدود شدن به مسابقات قهرمانی کشور، از دو سال قبل لیگ بسکتبال جوانان و پس از آن لیگ‌های نوجوانان را راه اندازی کرد که نحوه برگزاری و برنامه ریزی این مسابقات بعد از دو سال، صدای بسیاری از مربیان و تیم‌های پایه را در آورد.
به جز این، سال‌ها درباره ارتباط ضعیف با آموزش و پرورش نیز صحبت شده است و مدارس بسکتبال یا باشگاه‌ها نیز به صورت مستقل به کار آموزشی مشغول هستند، در واقع آموزش یکدست و نظام مندی از شروع فعالیت بازیکنان بسکتبال دیده نمی‌شود و بیشتر فعالیت‌ها به تشکیل تیم‌های ملی رده‌های مختلف و اردوهای پیاپی ختم می‌شود. در نهایت کارشناسان مختلف این رشته هم به راهکاری جز برنامه ریزی یکدست برای رده‌های پایه نمی‌رسند.
فرشته سیفی ناجی