شهر یزد در فهرست میراث جهانی بشری

پس از سال ها انتظار ، بافت تاریخی شهر یزد در چهل و یکمین اجلاس کمیته میراث بشری سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد یونسکو در شهر کراکوف لهستان با اجماع اعضا به ثبت رسید . با این رویداد ، شهر تاریخی یزد در کنار مهمترین شهرهای تاریخی جهان همچون پاریس ، رم ، قاهره و استانبول قرار گرفت.

بافت تاریخی یزد که از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار است به مساحت عرصه 743 هکتار و مساحت حریم پنج هزار هکتار در سال 1384 به ثبت ملی رسید و فعالیت جدی برای به ثبت رساندن آن در میراث جهانی از نخستین سال برنامه سوم توسعه تحت عنوان 'پایگاه پژوهشی و حفاظتی ملی با اختصاص اعتبار ملی و استانی آغاز شد.

برای ثبت بافت تاریخی یزد با جمع آوری اسناد ومدارک اولیه پرونده در سال 1389 با انعقاد قرارداد مشاوره ای در دستور کار قرار گرفت و فعالیت ها و پیگیری های جدی برای ثبت جهانی در سال 1394 با ارسال پرونده به یونسکو بصورت رسمی آغاز شد .

پرونده 743 هکتاری بافت به عنوان نخستین بافت تاریخی زنده در این سال برای ثبت جهانی به یونسکو ارسال شد تا به‌ عنوان نخستین شهر تاریخی از طرف جمهوری اسلامی ایران به دنیا معرفی شود.

در شهریور 1395 به همین منظور'ماریا کوریا' از کشور پرتغال به عنوان کارشناس و متخصص خشت و خاک به مدت پنج روز برای بررسی وضعیت بافت تاریخی یزد و ارایه گزارش به کمیته های مربوطه به یزد سفر کرد وطی بازدید از محورهای گردشگری و مجموعه بناهای یزد در بافت تاریخی این شهر برای ثبت جهانی، گزارشی به یونسکو ارائه کرد.

ثبت جهانی آثار تاریخی بر اساس موارد عنوان شده درعهده نامه بین المللی میراث جهانی یونسکو از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

موضوع این عهد نامه که 16 نوامبر 1972 میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسیده، حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند و متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص است.

برای ثبت جهانی یک بافت تاریخی ابتدا در یونسکو از نظر شکلی پرونده بافت بررسی و سپس به شورای جهانی بناها و محوطه های تاریخی (ایکوموس) ارسال می ‌شود تا از جنبه ‌های مختلفی ارزیابی و به یونسکو بازگردانده شود که بدین منظور از کارشناسان برجسته نیز بهره می‌ گیرند.

معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث‌ فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در زمینه ویژگی ‌هایی که شهر یزد را مستعد ثبت در یونسکو کرد گفت ویژگی نخست این بود که همچنان همان فنون و مصالح کهن در زنده ماندن این شهر بزرگ خشتی به‌کار می‌ رود و سنت‌ های ناملموس قدیم در این شهر وجود دارد.

زهرا احمدی‌ پور افزود : از معیارهای مهمی که باعث شد یونسکو پرونده ثبت بافت تاریخی یزد را بپذیرداستفاده از تکنولوژی گذشته و ادامه حیات بر اساس سنت های فرهنگی در این شهر کویری بود .

وی اشاره کرد : معماری منحصربه‌فرد , هم ‌زیستی بشر با طبیعت ، این شهر را یک الگوی زیست متفاوت بشری به‌لحاظ هم‌زیستی با محیط معرفی می‌کند.

رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گفت : زندگی مسالمت‌آمیز سه دین اسلام، زرتشت و یهود در کنارهم باعث شد که یزد به ‌عنوان شهری جهانی ثبت شود و این مساله در آینده فرصت‌ هایی را برای ایران فراهم خواهد کرد.

مدیرکل میراث فرهنگی استان گفت : وسعت 700 هکتاری بافت و عرصه وپویایی وحیات وزنده بودن واصالت فرهنگی ساکنان بافت از مهمترین ارزش ها وملاک ها ی پرونده دریونسکوبود.

فاطمه دانش یزدی افزود: حیات موجود دربافت تاریخی و وجود خانه های سنتی خشتی وگلی هشتی ها اطاق ها واندرونی وقنات وکاریزها ازمهمترین وجه تمایز های پرونده دریونسکو بود

وی خاطرنشان کرد :5 کشور درلهستان روی پرونده بافت تاریخی استان نظر دادند که فرهنگ غنی لحاظ شده درپرونده وزندگی مسالمت آمیز ، وجودبادگیرها وویژگی های شاخص قنوات موجب شد تا 5 کشور رای مساعد روی پرونده داشته باشند وفقط کشورفنلاند نگاه منتقدانه داشت که بانگاه مثبت کشورآذربایجان، کویت ،لبنان وتونس بافت تاریخی یزد بعنوان اولین کشوربدون هیچ رای منفی درنشست اول صبح لهستان به ثبت رسید که همین نکته قابل توجهی درثبت بافت تاریخی استان یزد است

فاطمه دانش یزدی اشاره کرد : باثبت جهانی بافت تاریخی استان از هم اکنون ماموریت میراث فرهنگی استان یزد آغاز شده واین امر پلان مدیریتی درمدیریت کلان تامدیریت شهری را می طلبد ومدیریت شهری دراستای داشتن شهری پویا وتداوم زندگی درآن است.

 آمادگی زیزساخت ها برای جذب گردشگران وتوریست ها به یزد 

رئیس مجمع نمایندگان استان گفت : به دلیل ثبت جهانی شهر یزد، باید زیرساخت‌های شهری برای پذیرایی از گردشگرها و توریست‌ها آماده باشد و برای ایجاد و بهسازی زیرساخت‌ها اعم از فرودگاه، راه‌آهن،جاده‌ها، مراکز استقرار گردشگر، بیمارستان‌ها، امنیت و هر آنچه که در زندگی شهری و به جذب گردشگر کمک می‌کند، باید تلاش بسیاری انجام شود و شاخص‌های آن در شهر و استان یزد بالا رود تا بتوانیم، پذیرای گردشگران داخلی و خارجی باشیم.

موسوی بیوکی افزود: در برنامه‌های دولت نیز این مهم مد نظر است که هرچقدر به گردشگری توجه شود، اشتغال بیشتری ایجاد خواهد شد و این موضوع در رونق تولیدات سنتی و دستی تاثیرات فراوانی می‌گذارد؛ و باعث تحقق شعار امسال مبنی بر رونق تولید و اشتغال در یزد خواهد شد.

وی  با بیان اینکه توجه به زیرساخت‌ها، تولید، اشتغال و ... باید مدنظر قرار گیرد، گفت: نکته مهم بعدی این است که شهر یزد برندی شده است که تحت عنوان دارالعباده، دارالعلم، شهر قنات، شهر قنوت،شهر قناعت شناخته می‌شود و بنابراین همه مردم و مسئولان باید تلاش کنند که این معنویت و برند را برای یزدی‌ها حفظ کنند.

رئیس مجمع نمایندگان استان یزد  اشاره کرد : قطعا گردشگران خارجی نیز به دنبال این معنویت و گمشده‌ای که در شهرها وجود دارد و به دنبال این بافت تاریخی و پیوستگی می‌آیند؛ دارالعلم بودن شهر یزد به این معنا است که آدم‌های این شهر که عالمانی بودند آن را ساختند و این شهر بی‌دلیل این لقب را نگرفته است و همه به دنبال این خصوصیت‌ها می‌آیند و مردم شهر، مدیران شهری و مدیران فرهنگی شهر یزد باید بتوانند این خصوصیت‌ها را برای شهر خود حفظ کنند.

مدیر پروژه ثبت بافت تاریخی یزد گفت : پرونده ثبت جهانی استان یزد درسال 2007 برای جهانی شدن درفهرست یونسکو ثبت نام کردو درطی دوسال پرونده درنوبت بررسی بودو دردی ماه سال گذشته پرونده تکمیل شدوبعد از رفع ابهامات پرونده در4 نشست به رفع ابهامات موجود درپرونده درایکوموس مورد بحث وبررسی قرار گرفت ودرنشست نهایی ایکوموس باحضورداوران تمامی کشورها از ثبت بافت تاریخی استان حمایت شد

فرهمند افزود: با معرفی استان یزد با 30 زبان زنده دنیاوثبت آن استان یزد دیگر متعلق به تمام جهان است ودروهله ی اول باید با انجام یکسری برنامه های دراز مدت وکوتاه مدت ده ساله زندگی وپویایی بافت را ارتقا بخشید و از خروج یزد از فهرست درطول سالیان دراز جلوگیری کرد

وی از مزایای ثبت بافت تاریخی امکان حمایت علمی پژوهشی بیشتر از دانشجویان برای حفظ وپویایی بافت و حمایت از طرح های پژوهشی با همین موضوع دانست وگفت : باحضوربیشترگردشگران دراستان یزد رونق اقتصادی وسرمایه گذاری های فراوان داخلی وخارجی نیز به استان یزد خواهد آمد.

مدیر پروژه ثبت بافت تاریخی یزد ارتقای سطح زندگی ساکنان بافت تاریخی، فراهم کردن هرچه بیشترزیرساخت سفرتوریست به استان را برای بافت تاریخی مهم دانست و افزود: شورای شهر وظیفه خطیری ازاین پس به عهده دارند چون شهری جهانی تحویل گرفته اند که مدیریت خاص خود را می طلبد.

استان یزد یکهزار و 600 اثر تاریخی ثبت شده غیر منقول و 600 بنای تاریخی ثبت شده ملی دارد که هر ساله میزبان گردشگران داخلی و خارجی در ایام مختلف سال است.

این استان 2270 هکتار بافت تاریخی دارد و شهر یزد به عنوان نخستین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان دارای بافت تاریخی به مساحت عرصه 743 هکتار و مساحت حریم پنج هزار هکتار در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

یزد گنجینه ای از هنر، فرهنگ و تمدنی ایرانی است که این شهر بنام شهر بادگیرها، شهر کار و کاریز و کاهگل، دارالعباده، دارالعلم و دارالعمل، حسینیه ایران، شهر دوچرخه ها، شیرینی، شهر قنات و قنوت و قناعت و شهر آتش و آفتاب معرفی شده است .