حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در اولین روز سال ۱۳۹۶ در حرم مطهر رضوی درباره‌ی دو محور اصلی اقتصاد و انتخابات به سخنرانی پرداختند و به نکات مهم و متعددی اشاره کردند.
1) نمونه‌هایی از خدمات نظام جمهوری اسلامی به ملت ایران نسبت به قبل از انقلاب
در زمینه‌های زیرساختی:
- گسترش راه‌های کشور: ۶ برابرظرفیّت بنادر کشور: ۲۰ برابر
- سدهای مخزنی کشور (تأمین‌کننده آب شُرب و کشاورزی): ۳۰ برابر
- تولید برق کشور: ۱۴ برابر
- صادرات غیر نفتی کشور: ۵۷ برابر
- تولید محصولات پتروشیمی: ۳۰ برابر
- تولید محصولات فولادی: ۱۵ برابر
- در زمینه‌ی علم و فنّاوری
- تعداد دانشجویان: ۲۵ برابر
- مقالات علمی: ۱۶ برابر
- در زمینه‌ی توسعه‌ی اجتماعی و انسانی
جمعیّت کشور از اوّل انقلاب تا امروز دو برابر شده است. یعنی از حدود چهل میلیون به نزدیک به هشتاد میلیون رسیده است، امّا آنچه اتّفاق افتاده و آن کارهایی که در زمینه‌های مختلف انجام گرفته است، بحث دو برابر و سه برابر نیست، [بلکه] ارقام فوق‌العاده و بسیار چشمگیری است... در زمینه‌ی توسعه‌ی اجتماعی و انسانی، شاخص ها بسیار بالا است.
- در زمینه‌ی خدمات
- در زمینه‌ی خدمات -خدمت‌رسانی- به مردم -مثل برق و گاز و تلفن و آبادی روستاها- آمارها بسیار خوب و مژده‌بخش است.
- در زمینه‌ی فعّالیّت های نظامی
در زمینه‌ی فعّالیّت های نظامی، آمارها فوق‌العاده است؛ کشوری که قبل از پیروزی انقلاب، از لحاظ نظامی وابسته‌ی محض به خارج از کشور بود - آن هم به دشمنانی مثل آمریکا - امروز از لحاظ پیشرفتهای نظامی، آن‌چنان چشمگیر است که چشم دشمن را هم میزند، او را هم خشمگین و نگران و عصبانی می کند.
2)نمونه‌هایی از ظرفیت‌های کشور
- از لحاظ نیروی انسانی
تعداد دانشجو: ۵ میلیون نفر
تعداد فارغ‌التّحصیل: حدود ۱۰ میلیون نفر
تعداد جوان در سنّ کار (بین ۱۵ تا ۴۰ سال): ۳۳ میلیون نفر
- از لحاظ منابع زیرزمینی
جمعیّت کشور در حدود یک صدم جمعیّت دنیا است امّا تقریباً همه‌ی منابع اصلی ما از یک صدم بیشتر است؛ بعضی دو صدم است، بعضی سه صدم است، بعضی پنج صدم است؛ یعنی ما از لحاظ منابع، دستمان باز است.
- از لحاظ مجموع منابع نفت و گاز: رتبه اول در دنیا
- از لحاظ منابع گاز: رتبه اول در دنیا
۳)خواسته‌های انقلاب برای مردم در زمینه مسائل مادّی
- امنیت ملی
- عزت ملی
- سلامت عمومی
- رفاه عمومی
- اقتدار ملی
- پیشرفت همه‌جانبه
- استقلال از قدرت های سلطه‌گر جهانی
- شکوفایی استعدادها
- نجات یافتن از آسیب‌های اجتماعی (اعتیاد، فساد و ...)
ما برای ملّت ایران امنیّت ملّی می‌خواهیم، عزّت ملّی می‌خواهیم، سلامت عمومی می‌خواهیم، رفاه عمومی می‌خواهیم؛ پیشرفت همه‌جانبه می‌خواهیم، استقلال از قدرتهای سلطه‌گر جهانی می‌خواهیم، شکوفایی استعدادها می‌خواهیم، رها شدن و نجات یافتن از آسیب‌های اجتماعی -مثل اعتیاد و فساد و امثال اینها- می‌خواهیم؛ اینها را برای کشور می‌خواهیم؛ اینها چیزهایی است که ما در زمینه‌ی مسائل مادّی برای کشورمان دنبال میکنیم و می‌خواهیم.
۴)الزامات رسیدن به خواسته‌های انقلاب
- اقتصاد قوی، مطمئن و متکی به خود
- اتحاد ملی
- پیوند عمومی ملت با نظام
- فرهنگ انقلابی
- مسئولان شجاع، فعال و پُرکار
بدون اینکه کشور یک اقتصاد قوی داشته باشد، اینها به دست نمی‌آید. نیاز ما اقتصاد قوی، تولید قوی، همراه با مدیریّت قوی است؛ نیازمان این است: یک اقتصاد قوی و مطمئن و متّکی به خود که دستمان به سمت دیگران دراز نباشد، بتوانیم انتخاب کنیم، بتوانیم حرکت کنیم، بتوانیم اقدام کنیم، بتوانیم روی قیمت نفت اثر بگذاریم، پول ملّی را ارزشمند کنیم، قدرت خرید مردم را بالا ببریم؛ بدون یک اقتصاد قویِ این‌جوری، نه به یک عزّت مستمرّی خواهیم رسید، نه به یک امنیّت مستمرّی خواهیم رسید؛ این چیزها را باید تأمین کنیم. اهمّیّت اقتصاد این است. و البتّه بدون اتّحاد ملّی هم به دست نمی‌آید؛ بدون پیوند عمومی ملّت با نظام هم این خواسته‌ها به دست نمی‌آید؛ بدون فرهنگ انقلابی هم به دست نمی‌آید؛ بدون مسئولان شجاع و فعّال و پُرکار هم این خواسته‌ها تأمین نخواهد شد. همه‌ی اینها را لازم داریم و باید تأمین کنیم و میتوانیم تأمین کنیم.
- تولید قوی
- مدیریت قوی
- وابسته نبودن به دیگران
- اثرگذاری بر قیمت نفت
- ارزشمند کردن پول ملی
- افزایش قدرت خرید مردم
۱.بیکاری، بخصوص بیکاری جوانان تحصیلکرده
۲.سختی معیشت طبقات ضعیف
آنچه امروز برای ما مشهود است و مقابل چشممان می‌بینیم، [این است که] خلأهای اقتصادی ما خلأهای بزرگی است. یکی مسئله-ی بیکاری است؛ بخصوص بیکاری جوانان و بخصوص بیکاری جوانان تحصیلکرده. این یک خلأ است، یک حفره است. این را باید تأمین کرد. مسئلهی معیشت طبقات ضعیف [مهم است]؛ ما اطّلاعات را دائماً دنبال میکنیم و از وضع مردم در بخشهای مختلف کشور مطّلع میشویم؛ مردم از لحاظ معیشت دچار مشکلند. مسئلهی بیکاری هست، مسئلهی سختی معیشت هست؛ و مشکلات گوناگونی که در زمینه‌ی فرهنگی و اجتماعی به دنبال اینها می‌آید.
۷)نتایج و آثار و فواید رونق تولید ملی
۱.اشتغال
اگر ما توانستیم تولید داخلی را رونق بدهیم، اشتغال به وجود می‌آید و مشکل بیکاری -که یکی از مصیبت‌های امروز کشور ما بیکاری جوانان است و نرخ بیکاری، بالا است- برطرف خواهد شد یا کاهش پیدا خواهد کرد.
۲.شکوفایی استعدادها و ابتکار جوان ها
وقتی‌که بازار تولید گرم باشد و رونق داشته باشد، استعداد جوانها شکوفا میشود و ابتکارهایی را به میدان می‌آورند.
۳.مصرف نشدن ارز کشور برای کالاهای مصرفی
مصرف نشدن ارزِ بااهمّیّت؛ که ارز کشور -که دارای اهمّیّت است- برای کالاهای مصرفی، مصرف نخواهد شد، هزینه نخواهد شد.
۴.به کار افتادن پس‌اندازهای راکد
به کار افتادن پس‌اندازهای راکد [برای] آنهایی که پس‌انداز دارند؛ اگر در کشور تولید رونق پیدا بکند، پس‌‌اندازهایی که راکد هستند، به گردش می‌افتند و خودشان برای کشور تولید ثروت میکنند.
۵.جهش صادرات
اگر تولید باشد، صادرات هم جهش پیدا خواهد کرد و باز برای کشور ایجاد ثروت و تولید ثروت خواهد کرد.
۶.کم‌رنگ شدن مسابقه‌ی به رخ کشیدن مارک های خارجی
امروز یکی از بلاهای اجتماعی و اخلاقی بزرگ ما این است که مارکهای خارجی را به رخ هم میکشیم؛ این لباس، این کفش، این کیف، این محصول، مال فلان کارخانه‌ی معروف خارجی است. بنده به رخ دیگری میکشم، او به رخ دیگری میکشد؛ یک مسابقه‌ای در این مورد به راه میافتد؛ ما در‌واقع، این بلای فرهنگی و این مشکل فرهنگی را به‌وسیله‌ی رونق تولید میتوانیم در کشور کم کنیم یا جلویش را بگیریم.
۷.از بین رفتن یا کم شدن ناهنجاری‌های اجتماعی
یکی از فواید تولید، از بین رفتن یا کم شدن مشکلات و ناهنجاری‌های اجتماعی است؛ بیکاری موجب فساد است، موجب تأخیر ازدواج است، موجب اعتیاد است؛ اگر بیکاری وجود نداشته باشد، اینها هم از بین میرود؛ تولید میتواند علاج اینها هم محسوب بشود.
۸.ایجاد نشاط ملّی
خودِ تولید در کشور وقتی راه بیفتد، یک نشاط عمومی و ملّی به وجود می‌آورد که این خودش یک عامل مهمّی در پیشرفت کشور است.
۹.استفاده از ظرفیّت های معدنی کشور
ظرفیّت های معدنی کشور -که امروز متأسّفانه خیلی در این زمینه عقب هستیم- به کار میافتد و می توانیم از منابع خدادادی که خدای متعال به این ملّت بخشیده است، استفاده کنیم.
۸)امکانات لازم برای تولید ملی
نیروی انسانی
عرض کردیم که ۳۳ میلیون [نفر] از جمعیّت کشور در سنین کارند؛ یعنی سنّشان از پانزده سال تا چهل سال است. البتّه آن کسانی که توانایی کار دارند بیشترند، یعنی از پانزده سال تا ۶۵ سال -که ۶۵ سال را مثلاً دوران ازکارافتادگی به‌حساب می‌آورند- ۵۵ میلیون [نفر] جمعیّتند امّا آن که جوان محسوب می شود و می تواند در میدانِ کار فعّالیّت کند، لااقل ۳۳ میلیون نیروی کارند. ما ده میلیون تحصیل‌کرده‌ی دانشگاهی داریم، نزدیک به پنج میلیون دانشجو داریم؛ اینها ثروت است برای کشور. کسانی که مطّلع بودند، به ما اطّلاع دادند که تعداد متخصّصین مهندسی در کشور ما جزو اوّلین ردیفهای تعداد مهندسین در کشورهای دنیا -حتّی در کشورهای پیشرفته و بزرگ- است؛ یعنی امکانات از لحاظ انسانی، این‌قدر بسیار است.
سرمایه
سرمایه؛ یکی از چیزهایی که برای تولید لازم است، سرمایه است. غالباً گفته می شود که ما سرمایه‌ی لازم برای اینکه تولیدکننده را بتوانیم به تولید وادار کنیم نداریم؛ بنده این را قبول ندارم. علاوه بر امکانات شخصی -که اشخاص خودشان امکاناتی دارند- دولت توانسته است صندوق توسعه‌ی ملّی را به وجود بیاورد... این صندوق برای این است که به بخش خصوصی -یعنی به تولیدکننده‌ی داخلی- پول بدهد و به او توانایی بدهد تا بتواند کار تولید را راه بیندازد؛ این شد سرمایه.
ابزار کار پیشرفته
ابزار کار؛ بعضی می گویند ما ابزارهای مدرن نداریم، ابزارهای پیشرفته نداریم؛ بنده عرض می کنم:... جوانی که می تواند آن‌جور موشک درست کند، آن‌جور هواپیما درست کند، آن‌جور سلاح نظامی درست کند، سلاح پیشرفته درست کند، دشمن را بترساند، می تواند غنی‌سازی اورانیوم را از سه‌ونیم درصد به بیست درصد برساند، این جوان نمی تواند ماشین را برای تولید خودرو یا فلان موضوع دیگر پیشرفت بدهد و پیش ببرد؟ چرا نمی تواند؟ جوان ما توانایی‌اش را دارد؛ نیروی انسانی ما، مغز متفکّر و فعّال جوان باسواد و بااستعداد و تحصیل‌کرده‌ی ایرانی، آماده است برای این کارها؛ خیلی کارها را می توانیم انجام بدهیم. میدان را باز کنیم برای جوان ها، جوان ها بسیاری از گره‌های بزرگ و مشکل ما را می توانند حل کنند و باز کنند.
الزاماتی هم هست؛ یک وظایفی است که همه‌ی ما باید به عهده بگیریم. هم آحاد ملّت، هم مسئولین دولتی، هم مسئولین قضائی، هم مسئولین قوّه‌ی مقنّنه یک وظایفی دارند، الزاماتی دارند؛ این الزامات را اگر انجام بدهند، تولید [رونق می گیرد].
مدیریّت کارآمد و متعهّد و متدیّن
یکی از الزامات، مدیریّت کارآمد و متعهّد و متدیّن است. مسئولان بالای کشور، برای بخش هایی که به تولید ارتباط پیدا می کند، مدیریّت های کارآمد بگذارند؛ مدیریّت های بانشاط، با حال؛ مدیریّت های علاقه‌مند، پُرانگیزه، قوی. یکی از الزامات این است که [این] دستِ مسئولان ارشد کشور است..
دخالت دادن مردم در کار تولید
یکی از کارها، دخالت دادن مردم در کار تولید است؛ مردم باید در کار تولید [دخالت داده بشوند]. ما سیاست های اصل ۴۴ را که چند سال پیش ابلاغ کردیم، همه‌ی کسانی‌که در مسائل اقتصادی صاحب‌نظر بودند گفتند این یک انقلاب در کار سیاسی است؛ خب همین را دنبال کنند؛ مردم را دخالت بدهند.
گسترش صادرات و طرف های صادراتی
یکی از الزامات، صادرات است که مسئولین دولتی باید فعّال بشوند. گزارشی به دست من رسید از مسئولین دولتی که متأسّفانه عمده‌ی صادرات کشور ما بلکه عمده‌ی معاملات تجاری ما از صادرات و واردات، با پنج یا شش کشور است؛ خب این خطا است، این خلاف اقتصاد مقاومتی است. ما در بندهای اقتصاد مقاومتی روی این هم تکیه کرده‌ایم. یکی از سیاست های اقتصاد مقاومتی همین است؛ گسترش صادرات و گسترش طرف های صادراتی ما. اینکه ما به پنج کشور یا شش کشور اکتفا بکنیم و خودمان را محدود بکنیم [صحیح نیست]، این تحرّک مسئولین را لازم دارد؛ چه در سیاست خارجی، چه در بخش های دیگر.
امنیّت سرمایه گذاری
یکی دیگر، امنیّت سرمایه‌گذاری است؛ که این کار ضابطین قوّه‌ی قضائیّه و کار نیروهای امنیّتی است؛ باید کاری کنند که امنیّت سرمایه‌گذاری محفوظ باشد.
ثبات سیاست ها
یکی از کارهای مهم، ثبات سیاست ها است؛ قوانین، قوانین دائماً در تغییر نباشد؛ که این کار، کار مجلس شورای اسلامی است. اوّلاً مقرّرات و زوائد دست‌وپاگیر را بردارند، ثانیاً ثبات در قوانین ایجاد کنند و هر روز یک قانون جدیدی نیاورند که نتواند [سرمایه‌گذاری شود].
۱۰)وظیفه مردم در زمینه تولید داخلی
- احساس مسئولیت آحاد مردم در مسئله تولید داخلی
یکی از مسائل بسیار مهم در مسئلهی تولید داخلی، احساس مسئولیّت آحاد مردم است. حالا بنده طرف مردمم، من خواسته‌های مردم و مطالبات مردم را عرض می کنم امّا این را هم مردم عزیز ما بدانند که کار، فقط به عهده‌ی مسئولین نیست، ]بلکه] کار به عهده‌ی خود مردم هم هست.
- مصرف تولید داخلی و پرهیز از خرید از های خارجی
اینکه ما روی تولید داخلی تکیه می کنیم، خب حتماً مصرف داخلی هم مورد توقّع است. چرا مردم به مصرف تولیدات داخلی کم‌توجّهی می کنند؟ البتّه خوشبختانه در این اواخر یک کارهایی دارد انجام می گیرد؛ بعضی از فروشگاه‌ها فقط تولید داخلی را عرضه می کنند. مصرف‌کننده‌ی ایرانی برای آن چیزهایی که در داخل تولید می شود، ارجحیّت قائل باشد و دنبال اسم خارجی و مارک خارجی و نام خارجی ندوند؛ یکی از توقّعات این است.
- دنبالِ کار بودن جوانها و پرهیز از بی‌حالی و بی‌مسئولیتی
یکی از توقّعات این است که جوان های عزیز ما واقعاً دنبال کار باشند و بی‌حالی و بی‌مسئولیّتی وجود نداشته باشد. یکی از کارهایی که واقعاً بر عهده‌ی عموم مردم است، همین مسئلهی احساس مسئولیّت است؛ باید احساس مسئولیّت بکنند.
- بدبینی ایجاد نکردن نسبت به تولید داخلی در صادرات
یکی از کارهایی که واقعاً بر عهده‌ی عموم مردم است، همین مسئلهی احساس مسئولیّت است؛ باید احساس مسئولیّت بکنند. یک نمونه از بی‌مسئولیّتی، این است که در کار برخی از اجناس و اقلام صادراتی -که در این زمینه به ما خبر می رسد- بعضی از صادر‌کننده‌ها کاری می کنند که آن مشتریِ بیرونِ کشور را نسبت به تولید داخلی ما بدبین می کنند؛ مثل اینکه فرض کنید ما در جعبه‌ی پرتقال، آن [ردیف] رو، پرتقال درشت و خوب بچینیم، آن زیر پرتقال پوسیده و ریز بگذاریم.
- ورود کارآفرینان به میدان تولید و کار
بنده از کارآفرینان کشور دعوت می کنم که وارد میدان تولید و کار بشوند و ان‌شاءﷲ در این زمینه کار انجام بدهند.
۱۱)دو مسئله مهم در زمینه رونق تولید داخلی
۱.جلوگیری از واردات کالاهایی که یا در داخل تولید می شود یا قابل تولید کردن است
واردات کالاهایی که در داخل به‌قدر کافی تولید می شود، بایستی به‌صورت یک حرام شرعی و قانونی شناخته بشود؛ آنچه در داخل تولید میشود، از خارج وارد نشود. اینکه ما نگاه کنیم ببینیم کالاهای مصرفی ما، از خوراک گرفته تا پوشاک، تا وسایل منزل، تا کیف و کفش بعضی از بانوان، تا وسایل مدرسه و دفتر و قلم و امثال اینها از خارج بیاید، این مایه‌ی شرمندگی است!
... بعضی از اجناس اساسی هست که در داخل قابلیّت تولید دارد امّا درعین‌حال وارد می شود، درحالی‌که می شود در اینجا تولیدش کرد؛ ولو امروز نداریم و امروز تولید نمی شود امّا قابل تولید کردن است. بنده چند سال قبل از این شنیدم که علوفه را وارد می کنند. گفتیم خب علوفه که واردکردنی نیست، با این‌همه مراتع و مزارع و مانند اینها؛ گفتند علوفه احتیاج به فلان جنس دارد که این جنس در داخل کشور تولید نمی شود. گفتیم خب تولید کنید!
۲.مبارزه با باندهای قاچاق
قاچاق کالاها بسیار مهم است. گفته می شود ۱۵ میلیارد دلار صرف قاچاق می شود؛ این عدد، حدّاقلّی است که امروز گفته می شود؛ این خیلی رقم بالایی است؛ تا ۲۰ میلیارد و ۲۵ میلیارد هم گفته می شود! اینها ضربه‌ی به اقتصاد کشور است؛ جلوی قاچاق باید گرفته بشود. البتّه آن کسانی که مسئول مبارزه‌ی با قاچاقند، سوراخ دعا را گم نکنند! ما می گوییم بروید با باندهای قاچاق مبارزه کنید... اینکه بروند در بازار رضای مشهد سراغ فلان فروشنده‌ی انگشتر نقره که «تو قاچاق وارد کردی» یا دمِ مرز، مثلاً فرض کنید [بروند سراغ] فلان خانواده را که با یک مختصر جنس کوچکی که از این‌طرف مرز به آن طرف [میبرد]، زندگی‌اش دارد می گذرد، مسئله اینها نیست؛ مسئله، آن حرکت عظیم قاچاق است.
پژوهش خبری صدا وسیما//گروه اقتصاد