بی‌شک نزدیک کردن افکار به همدیگر در جهت ارتقاء کشور در سطوح ملی و فراملی، نجات کشور از بحران و خطرهای بزرگ(حفظ امنیت ملی)،هماهنگی و انسجام ملی،مشروعیت،و جامعه پذیری از جمله وظایفی است که احزاب و جناح‌ها موظفند بویژه در عرصه های انتخاباتی در صدد تحقق آن برآیند.
پژوهش خبری صدا وسیما:احزاب و به تبع آن جناح ها دارای کارکردهای گوناگونی بوده و از مهم‌ترین کارکردهای مثبت و منفی آن به ویژه در عرصه های انتخاباتی می توان به مواردی چون؛ تدوین سیاست‌های عمومی، رقابت سالم سیاسی و حاضرکردن مردم در صحنه و بالا بردن درکمندی آنها، آموزش سیاسی جهت افزایش آگاهی سیاسی مردم، و ..از یک سو و ایجاد تفرقه، تصفیه سازی و کنار زدن استعدادها، تشویق ریاکاری و دورویی و فرصت طلبی، خرد کردن فردیت و هویت انسان، ترجیح منافع حزبی و گروهی بر منافع ملی و جمعی، تنگ نظری اعضای حزب از سویی دیگر، اشاره کرد.
لیکن در باب نقش احزاب و جناح ها بویژه در انتخابات شوراها لاجرم می بایست گریزی بر مفاهیم کلیدی بحث زد.
مفاهیم:
هرچند حزب، جناح، جبهه، جمعیت و مفاهیمی از این دست در ادبیات سیاسی و محاورات عرفی در کشور بیشتر به یک معنا و مفهوم به کار برده می‌شوند و به طور عام این مفاهیم بر گروه‌ها و مجموعه‌های فعال سیاسی(بدون در نظر گرفتن شاخصه‌ها و ویژگی‌های هر یک) اطلاق می‌گردد، لیکن در ادبیات و اصطلاح علوم سیاسی این مفاهیم با یکدیگر متفاوت هستند، که در اینجا به تعریف مختصری از حزب و جناح به عنوان مهم‌ترین این اصطلاحات اشاره میشود.
وجه تمایز حزب با جناح
حزب ازpartir به معنای رفتن و قسمت کردن گرفته شده است. در قرون وسطیparty معنای نظامی داشته و به دسته‌ای که برای رفتن به صحنه نبرد از دیگران جدا می‌شدند، اطلاق می‌گردید. در قرن نوزدهم واژهparty با گرایش فکری و طرز فکر مترادف بود،گرایشی که اندیشه‌های یک طبقه یا گروه اجتماعی را به نمایش می‌گذارد. حزب دارای چهار رکن است:
جناح تشکلی است که لزوماً مداومت ندارد و بنا بر ضرورت و به مناسبتهایی (انتخابات مجلس یا ریاست جمهوری و....) تشکیل میشود. بر این اساس جناح برخلاف حزب:
تأثیرات مثبت و منفی وابستگی های حزبی - جناحی
گسترش مشارکت سیاسی، مشروعیت، یکپارچگی ملی، مدیریت منازعات و جامعهپذیری سیاسی، میتوانند تأثیر بسزایی در زندگی عمومی و سیاسی جامعه برجای بگذارند و با کمک به گسترش آگاهی سیاسی مردم، شهروندان را به زندگی انتقادی، همبستگی و فعالیت جمعی سوق داده و با تأثیرگذاری بر شکلدهی و تبیین مصالح دینی و ملّی، ضریب امنیت ملی را افزایش دهند. برخی از مهم ترین کاردهای مثبت احزاب و جناح ها عبارتند از:
با اینکه ده‌ها حزب، تشکل، جمعیت و جبهه در کشور به ثبت رسیده است، اما این گوناگونی در کمیت نتوانسته بر کیفیت فعالیت احزاب بیفزاید. شاید بتوان موارد ذیل را برای کارکردهای منفی احزاب و جناح‌ها برشمرد:
ج) راهکارهایی برای تقویت نقش بهینه احزاب و جناح ها (بویژه در عرصه های انتخاباتی)
بی‌شک نزدیک کردن افکار به همدیگر در جهت ارتقاء کشور در سطوح ملی و فراملی، نجات کشور از بحران و خطرهای بزرگ ( حفظ امنیت ملی)، هماهنگی و انسجام ملی، مشروعیت، و جامعه پذیری از جمله وظایفی است که احزاب و جناح‌ها موظفند بویژه در عرصه های انتخاباتی در صدد تحقق آن برآیند.
احزاب و گروه‌های سیاسی در انتخابات باید برای به‌دست‌آوردن سهمی بیشتر در اداره کشور، افراد شایسته‌تری را معرفی کنند. هرقدر کشور به سمت افزایش فعالیت احزاب حرکت کند، طبعاً شور سیاسی بیشتری نیز ایجاد خواهد شد. درحال‌حاضر ٢٥٠ مجموعه حزب و گروه سیاسی بامجوز در کشور فعال هستند که تحرک انتخاباتی آنها می‌تواند نقش مؤثری در ایجاد نشاط سیاسی داشته باشد. تحقق این امر نیازمند رعایت الزامات دوجانبه میان احزاب و نهاد‌های مسئول است.
معرفی نامزدها از سوی احزاب و جناح ها با کارکرد نخستین آن یعنی شکل دادن به افکار عمومی ارتباط تنگاتنگی دارد. در واقع احزاب با مداخله در امر انتخابات و با معرفی کاندیداهای لازم، روند تعیین نامزدها را بسامان کرده و به انتخابات نظم میدهند.
موافقان تشکل های حزبی و گروهی بر این باورند که؛ احزاب و جناح ها باعث شکل دادن به افکار عمومی می‌شوند. به اعتقاد آنان احزاب با طرح یک برنامه و خط مشی، موجد فکری جمعی شده که زیر پوشش آن، افراد پراکنده به نوعی وحدت سیاسی می رسند. از این منظر بدون شکل دادن به افکار عمومی که کار عمده حزب و گروه های سیاسی است، نمیتوان رابطه معقولی بین مردم و حکومت برقرار کرد. در واقع بدون وجود احزاب، افراد از حق حاکمیت باز می مانند.
پژوهش خبری صدا وسیما// پژوهشگر:فرشته مقدم
* منابع در آرشیو پژوهش خبری در دسترس است.