طبق آمارهای جهانی، آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر در جهان است. بر اساس همین آمارها، یک میلیارد و 400 میلیون نفر در جهان در معرض آلودگی هوا قرار دارند و سالانه 3 میلیون نفر در دنیا جان خود را به دلیل عوارض مستقیم یا غیرمستقیم آلودگی هوا از دست می‌دهند.
- سازمان بهداشت جهانی با اعلام کرد، سالانه هفت میلیون نفر از ساکنان کره زمین به دلیل آلودگی هوا جان می دهند که شش میلیون نفرشان در قاره آسیا قرار دارند.
- تنها راه بهبود کیفیت هوا و جلوگیری از مرگ و میر میلیون ها نفر، بهبود قابل توجه سیستم حمل و نقل عمومی، افزایش کیفیت سوخت و استفاده از وسایل نقلیه برقی است. "
-بر اساس گزارش بانک جهانی متوسط سالیانه غلظت ذرات معلق با قطر کمتر از دو و نیم میکرون در ایران در سال 1990 معادل 28 میکروگرم در متر مکعب و در سال 2015 به 32 میکروگرم در متر مکعب افزایش یافته است.
-سازمان بهداشت جهانی تهران را در بین 3 کلان‌شهر جهان، آلوده‌ترین شهر به‌لحاظ ذرات معلق کوچک‌تر از 2.5 میکرون اعلام کرده‌است.
-کشور ما به‌تنهایی در یک‌سال 471 میلیون تُن گاز دی‌اکسیدکربن تولید می‌کند.
-ایران جزو 10 کشور اولی است که بیش‌ترین گازهای گلخانه‌ای با منشاء گاز دی‌اکسید کربن را منتشر ساخته است.
- تحقیقات انجام‌شده توسط شرکت کنترل کیفیت هوا و وزارت بهداشت حاکی از این است که میزان آلاینده‌های شهر تهران 8.2 برابر استاندارد جهانی است.
- روزانه 1200 تُن الاینده در هوای شهر تهران پخش می‌شود که با این حجم چه به روز پایتخت نشینان خواهد آمد.
- به گزارش سازمان بهداشت جهانی 26 هزار مرگ و میر به‌دلیل آلودگی هوا تنها در ایران رخ می‌دهد.
آلودگی هوا بحرانی است که در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان با آن روبرو هستند. همه ساله در نیمه دوم سال و به دلیل وارونگی هوا، کلانشهرهای کشورمان روزهای آلوده ای را تجربه می کنند این درحالی است که هیچ یک از دولت ها نتوانستد پیش از ورود به این مقطع از زمان، راهکاری برای جلوگیری از بروز این معضل در دستور کار قرار دهند. پژوهش ها نشان می دهد که در روزهای آلوده میزان مرگ و میر افزایش یافته به گونه ای که اگر در روزهای معمولی ۱۵۰ نفر روزانه فوت می‌کنند در روزهای آلوده به ۱۷۰ تا ۱۸۰ نفر می‌رسد. در این پژوهش مروری داریم بر کشورهایی که یا توانسته اند آلودگی هوا را مهار کنند و یا این امر را در دستور کار خود دارند.
مروری بر تجربیات کشورهای مختلف جهان در مقابله با آلودگی هوا
مکزیکوسیتی
اقدامات چینی ها در
مقابله با آلودگی هوا
جزئیات تدابیر هندی ها در
مقابله با آلودگی هوا
سخن آخر
به دنبال تشدید آلودگی هوا اغلب شهرهای بزرگ و صنعتی و پرجمعیت دنیا که به عنوان شهرهای آلوده در جهان معرفی شده‌اند، راهکارهایی در پیش گرفته اند تا بدین وسیله از این معضل بزرگ کم کنند. هر کشوی هم روش خاصی را در این زمینه در پیش گرفته است.
سالیان متمادی از درگیری کلان شهرهای ایران؛ با معظلی به نام آلودگی هوا میگذرد. دولت های مختلفی آمدند و رفتند؛ مسئولان مختلف محیط زیست و سایرین به اشکال مختلف شعار دادند و در عمل کمترین نتیجه ای از شعارهایشان دیده نشد. قوانین مختلفی در مبارزه با آلودگی هوا تصویب شد و در این میان هم لوایح و قوانین مختلفی که به نوعی می توانست در مبارزه با آلودگی هوا موفق باشد؛ جنبه اجرایی پیدا نکرد. به‌طور مثال می‌توان به قوانینی که در زمینه کاهش آلودگی هوا و ترافیک در شهر تهران جود دارد، اشاره کرد. قانون می‌گوید: خودروها با چه استانداردی تولید شوند یا بنزین با چه استانداردی در اختیار شهروندان قرار بگیرد تا موجب آلودگی‌های زیست‌محیطی نشود.
از سوی دیگر بر اساس قانون، در ازای ورود هر خودرو جدید، چهار خودروی فرسوده باید از رده خارج شود که این قانون هم اجرا نمی‌شود. علاوه بر این در ازای هر خودروی داخلی که وارد ناوگان حمل‌ونقل می‌شود می‌بایست یک خودروی فرسوده خارج شود، که این قانون نیز اعمال نمی‌شود و شاهد هستیم که عدم واگذاری اتوبوس‌های نو به شرکت واحد اتوبوسرانی به آلودگی‌های ناشی از تردد اتوبوس‌های فرسوده دامن زده است. در قانون کاهش آلودگی هوا صراحتاً به حمایت از تولید خودروهای برقی نیز اشاره شده است. طبق این قانون باید تعرفه خودروهای برقی چهار‌درصد باشد اما این قانون هم رعایت نمی‌شود و در حال حاضر قیمت این خودروها بسیار بالاست.
اما در اینجا این سوال مطرح است که مگر کشورهایی که در مقابله با کاهش آلودگی هوا موفق شدند از چه ابزار فرا زمینی استفاده کردند که ما نتوانیم؟! کشور های موفق جهان با عمل به این چند راهکار که عبارتند از: تنظیم جریان ترافیک، کاهش تردد خودروهای شخصی با تقویت ناوگان حمل و نقل عمومی به‌خصوص مترو و تسهیل سفرهای شهری و بین شهری، تامین منابع پایدار و سالم برای شهرداری‌ها و استفاده از ناوگان اتوبوسرانی و تاکسی‌های هیبریدی اشاره کرد. از سوی دیگر یکی از مهمترین عواملی که به کشورهای موفق جهان کمک کرد که در مبارزه با آلودگی هوا موفق باشند؛ ترسیم چشم انداز برای رسیدن به آن نقطه در مبارزه با آلودگی هوا بود. که به نظر می رسد این امر در کشور ما یا مورد توجه قرار نگرفته و یا در رسیدن به آن تلاش و کوششی صورت نمی گیرد. اگر چه برخی ازکشورهایی که در این پژوهش به آن ها اشاره شده است، در این را قدم نهاده و برخی به موفقیت نهایی رسیده اند. کارشناسان زیست محطیی بر این اعتقادند که معضل آلودگی هوا تنها منوط به تصمیم گیری از سوی یک سازمان نیست بلکه به جهت کلان بودن موضوع و حساسیت در مورد آن باید مجموعه دولت وارد میدان شده و راهکاری برای رفع آن در نظر بگیرند. دلایل بروز تشدید آلاینده ها و همچنین اتخاذ راهکارهایی برای رفع آن نیازمند همکاری جدی است که علاوه بر سازمان محیط زیست، وزارت صنعت، معدن و تجارت یا نهادهای وابسته به حمل و نقل عمومی نقش مهمی در پیشگیری از آن دارند. این کارشناسان معتقدند که تعطیلی مدارس و کارخانجات تنها راهکار مقابله با این آلایندگی نیست بلکه دولت باید جدی‌تر وارد عمل شده و حساسیت بیشتری داشته باشد. البته راهکارهایی که دیگر کشورها برای مقابله با این پدیده دنیای مدرن و ماشینی اتخاذکردهاند میتواند تجریه آزموده باشد و تا حدودی مشکل جدی آلودگی را مرتفع کرده و تنفس بی دغدغه را برای ساکنان کلانشهرها فراهم سازد.
پژوهش خبری صدا وسیما// پژوهشگر: نرگس شامحمدی