قانون داماتو، محرومیت شرکت های امریکایی از سرمایه گذاری در ایران
تمدید قانون تحریم های ایران در سنا، بیش از آنکه تهران را تحت تاثیر قرار دهد سبب انزوا و بی اعتمادی به امریکا و محرومیت شرکت های امریکایی از فرصت های سرمایه گذاری در ایران خواهد شد.
سنای آمریکا پنجشنبه شب با اکثریت مطلق ۹۹ رأی موافق قانون تحریم ها علیه ایران را که به داماتو معروف است برای یک دوره ۱۰ ساله دیگر تصویب کرد و این مصوبه در انتظار امضاء باراک اوباما رئیس جمهور امریکاست تا اجرایی شود. پیش از این مجلس نمایندگان آمریکا تمدید قانون تحریم های ایران را با اکثریت آراء برای یک دوره ۱۰ ساله دیگر به تصویب رساند.
بر اساس قانون داماتو که به نام یکی از سناتورهای جمهوریخواه امریکا نامگذاری شده است و سال ۱۹۹۶ برای اعمال تحریمهایی علیه ایران به تصویب رسید هر ساله تحریمهای جدیدی علیه کشورمان وضع میشود که در کنار تمام تحریمهای یکجانبه و چندجانبه، تحریمهایی که هر سال با درخواست رئیسجمهور امریکا تمدید میشود جایگاهی خاص دارد. این تحریمها ارتباطی با پرونده هستهای ایران ندارند و از 20 سال پیش هر سال تمدید شدهاند.
بدون شک یکی از مهمترین و اصلیترین اهداف از مذاکرات هستهای با گروه پنج بعلاوه یک رفع تحریمها یا به حداقل رساندن آن در حوزههایی مانند مالی و تجاری بوده است؛ با این حال هر روز که از اجرای برجام می گذرد علی رغم پایبندی تهران به تعهدات خود، حجم و گستره تحریمهای امریکا علیه ایران افزایش پیدا کرده و حال تمدید قانون داماتو این بحث را در محافل سیاسی و رسانه ای پیش کشیده است که آیا این اقدام نقض برجام است یا نه؟ واکاوی فضای رسانه های غربی پس از تصویب قانون داماتو و همچنین بیانیه های سناتورهای امریکایی که این قانون را به تصویب رساندند بیانگر این رویکرد است که این اقدام بر خلاف برجام نیست بلکه اقدامی احتیاطی از سوی امریکا برای پایبندی تهران به تعهدات خود و ارسال این پیام که دست رئیس جمهور آتی در صورت نقض تعهدات برجام از سوی ایران، بسته نیست.
بر اساس قانون داماتو که صنایع نفت و در واقع بخش انرژی ایران را نشانه گرفته بود، در وهله نخست تحریمهای تجاری علیه ایران اعمال میشد و در مرحله بعد شرکتهای خارجی از معامله با ایران منع میشدند اما در مورد تحریم های ثانویه به رئیس جمهور امریکا اختیاراتی واگذار شده بود تا استثنائاتی در مورد سرمایه گذاری در بخش انرژی ایران قائل شود و از همین رو در بیانیه های سناتورهای امریکایی این نکته برجسته شده است که بر اساس این قانون شرکت های آمریکایی و خارجی را که در بخش انرژی ایران - عاملی تاثیر گذار بر اقتصاد این کشور - سرمایه گذاری می کنند، هدف تحریم قرار می دهد، اما به رئیس جمهور اجازه می دهد به صورت موردی استثناهایی قائل شود. از سویی بسیاری از تحریم های این قانون از جمله آنهایی که سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز ایران را هدف قرار می دهد به عنوان بخشی از برنامه جامع اقدام مشترک که آمریکا و پنج کشور دیگر آن را به منظور محدودکردن برنامه هسته ای تهران با ایران به امضا رساندند، مشمول این استثنا شده اند. با این شرایط به نظر می رسد این اقدام سنای امریکا آن هم پیش از شروع به کار ترامپ اقدام نمادینی برای تحت فشار قرار دادن تهران برای باج خواهی های دوباره باشد و به تنهایی تاثیری در اجرای برجام نخواهد گذاشت. اما نگرانی از این است که پس از ورود ترامپ به کاخ سفید، نمایندگان کنگره امریکا طرح های دیگری را برای تشدید تحریم ها به بهانه های واهی چون برنامه موشکی ایران به تصویب برسانند که تمدید قانون داماتو می تواند مقدمه ای برای چنین اقداماتی باشد.
در هر حال به نظر می رسد با تمدید قانون داماتو این شرکت های امریکایی هستند که از فرصت های سرمایه گذاری در ایران محروم خواهند شد و بر اساس استثناها، شرکت های خارجی هستند که بیشترین استفاده را از این وضعیت خواهند کرد و در ثانی تصویب تمدید قانون داماتو بار دیگر نشان می دهد که این امید که برجام می تواند به اختلافات ایران وامریکا پایان دهد امیدی واهی است و در آخر اینکه تمدید این قانون نشان داد که به امریکا همچنان نمی توان اعتماد کرد.
------------------------------
بررسی و تحلیل/ رضا محمدمراد