تهدید عربستان به افزایش تولید نفت تاکتیک مذاکره یا خودزنی

خبرگزاری رویترز روز جمعه به نقل از یک منبع در اوپک اعلام کرد:« سعودیها تهدید کردند تولید خود را به 11 میلیون بشکه در روز و حتی 12 میلیون بشکه در روز افزایش خواهند داد که موجب کاهش قیمت نفت خواهد شد.» این خبرگزاری افزود: کشورهای عضو این سازمان و دیگر تولیدکنندگان از بی تمایلی ایران در تثبیت تولید خود و قبول نکردن عراق با تثبیت تولید راضی نیستند. 

پس از انتشار این گزارش ها، بهای هر بشکه نفت دریای شمال به 45 دلار و دو سنت تنزل یافت. اما ساعاتی بعد رویترز در گزارش دیگری به نقل از منابع خود در اوپک از جمله محمد بارکیندو، دبیر کل این سازمان، گزارش ها را در باره چنین تهدیدهایی از سوی عربستان رد کرد که در نتیجه بهای هر بشکه از این نوع نفت افزایش یافت و به 45 دلار و 42 سنت رسید. 

این خبرگزاری در گزارش دیگری به نقل از یک منبع بلندپایه در منطقه خلیج فارس در سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) اعلام کرد عربستان سعودی به نشست کارشناسان اوپک گفت احتمالا تولید خود را افزایش می دهد نه اینکه افزایش خواهد داد.  

رویترز در گزارش خود وجود اختلاف در نشست کارشناسان اوپک را که در جلسه هفته گذشته در مورد تثبیت تولید نفت نمایان شد به مخالفت ایران با کاهش میزان تولید نفت خود نسبت داد و در ادامه هم وانمود کرد که این مسئله به تهدید عربستان در مورد افزایش تولید نفت منجر شده  است.

با توجه به اینکه رویترز خبرهای ضد ونقیضی از تهدید عربستان به افزایش تولید نفت خود منعکس کرده است می توان گفت این فضاسازی ها ممکن است نوعی شیطنت رسانه ای برای تحت فشار قرار دادن ایران باشد و در صورتی که رویترز در انعکاس این خبرهای ضد ونقیض سوءنیتی نداشته، سعودی ها برای تحت فشار قرار دادن تهران، بازی را آغاز کرده اند که تا پیش از نشست وزیران نفت اوپک ، تهران را به عقب نشینی از مواضع خود در مورد عرضه نفت وادار نمایند. از این منظر می توان این خبرهای ضد ونقیض را تاکتیکی از سوی سعودی ها برای عقب نشینی تهران از مواضع خود و مذاکره با ریاض تحلیل کرد. 

قرار است وزرای نفت کشورهای عضو اوپک  سی ام نوامبر تشکیل جلسه بدهند و در مورد تعیین سقف تولید اعضا گفتگو کنند و مقام های کشورمان تاکید کرده اند که کشورهایی که همزمان با تحریم نفتی ایران، عرضه نفت خود را افزایش دادند باید از تولید اضافی خود بکاهند و این حق ایران است که میزان تولید خود را به  میزان تولید پیش از تحریم ها یعنی چهار میلیون و200 هزار بشکه در روز برساند. 

عربستان سعودی از نخستین تولیدکنندگان نفت خام بود که پس از تحریم نفتی ایران از آمادگی خود برای افزایش  تولید و جایگزینی نفت خام ایران در بازار جهانی خبر داد.  وزیر نفت عربستان، بلافاصله بعد از تحریم نفتی ایران در سال 2012 در سیاستی غیردوستانه اعلام کرد که این کشور به تقاضای نفت موجود در بازار پاسخ خواهد داد تا مصرف‌کنندگان با  خیال راحت بیشتری ایران را تحریم کنند. عربستان در فاصله سال‌های 2011 تا 2016 مجموعا 828‌هزار بشکه در روز بر تولید نفت خود افزود تا به زعم خود  تهران را وادار کند از حقوق هسته ای خود در مذاکرات با پنج بعلاوه یک دست بکشد.

در واقع اقدام عربستان به افزایش تولید نفت یکی از متغیرهای مهمی بود که بازار را تحت تاثیر قرار داد و به سقوط قیمت نفت منجر شد. هرچند برخی عوامل اقتصادی نیز در کاهش انرژی موثر بود اما استفاده سعودی ها از سلاح نفت در این زمینه نقش اساسی داشته است.

سعودی ها در چند سال گذشته در رقابت با جمهوری اسلامی سعی کردند با افزایش تولید نفت همانند مدل فروپاشی شوروی به تهران ضربه وارد کنند و البته در کنار این رقابت ناسالم، مدعی بودند قصد دارند با افزایش تولید نفت، تولید نفت شیل در امریکا مقرون به صرفه نباشد و تولیدکنندگان آن را نیز از بازار خارج سازند. همین اقدام سعودی ها باعث شد تا با پائین آمدن بهای نفت، عربستان بخش اعظم درآمدهای نفتی خود را با وجود اتکای نود درصد اقتصاد این کشور به نفت، از دست بدهد ودر سال جاری با کسری بودجه حدود یکصد میلیارد دلاری روبرو شده و دست به سیاست های انقباضی و استقراض خارجی بزند.

ضمن اینکه محمدبن سلمان جانشین ولیعهد عربستان طرح بلندپروازانه اقتصادی 2030 را ارائه کرد  و سهام شرکت آرامکو را نیز به فروش گذاشت،  بنابر این هر گونه افزایش تولید می تواند به کاهش بیشتر بهای نفت و شکست طرح 2030 و سقوط بهای سهام آرامکو منجرشود. از این منظر باید گفت اگر تهدید عربستان به افزایش عرضه نفت جدّی باشد سعودی ها دست به خودزنی  زده اند و پیامدهای آن در آغاز گریبانگیر عربستان خواهد شد.  

----------------------------

بررسی و تحلیل / رضا محمدمراد