ـ بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی: ارزش مجموع اقلام نذری در ماه محرم نسبت به ماه های دیگر حدود ‌یک‌هزار و ١٠٠‌میلیارد تومان است.

ـ بنا به اعلام اتحادیه گوشت گوسفند و اتحادیه فروشندگان مرغ:

- مصرف گوشت قرمز در ماه محرم معادل ٣٠‌درصد

-گوشت مرغ حدود ٣.٥‌درصد بیشتر از سایر ماه‌های‌ سال

ـ ایرانی‌ها معادل ٢‌هزار‌میلیارد تومان غذای نذری در ماه محرم توزیع می‌کنند

این روزها، حال و هوای دیگری در شهر جاری است و ایران در عزای امام حسین سیاهپوش و عزادار است. رخت سیاه، خیمه‌های برپا شده، نوای مداحی، پخش نذری و دسته‌های عزاداری، از نمادهای این ماه محرم محسوب می­شود.

جدای از نفس این عزاداری‌های پرشور که برای زنده نگه‌داشتن نام و یاد شهیدان کربلا برگزاری می شود، این عزاداری‌ها به بخشی از هویت دینی و ملی ما تبدیل شده است.

پژوهش خبری صدا و سیما: یکی از لذت‌های ایام محرم نذری دادن و نذری گرفتن است. نذری دادن در ماه محرم یکی از عادات دیرینه مسلمانان در جهان است که طی قرن های متمادی و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. نذری‌هایی که طعم‌شان با تمام غذاهای عادیفرق دارد و همه درماه عزاداری اباعبدالله برای یک بار هم شده،سر سفره نذری می‌نشینند. اما نکته ای که محور این نوشتار است؛ توجه به این نکته است که جایگاه نیازمندان واقعی در سفره های نذری کجاست؟  

فلسفه نذری دادن  

نذر یعنی آن‌که فردی تصمیم ‌بگیرد برای رضای خدا کاری انجام بدهد. آن کار می‌‌تواند انجام کار خیر و یا ترک گناهی باشد. نذر به خودی خود مستحب بوده اما بعد از اثر نذر، و البته با شرایطی که در متون اسلامی ذکر شده واجب می‌شود. نذر تنها مخصوص دین اسلام نیست و در دیگر ادیان الهی نیز وجود دارد. در عزاداری‌های محرم برخی از ارامنه و زرتشتیان که به حضرت ابوالفضل(ع) و اباعبدالله الحسین(ع) ارادت ویژه ای دارند، هر ساله از قند و چای هیئت‌های مسلمان گرفته تا چند رأس گوسفند نذر می‌کنند و در این مراسم معنوی شرکت می­ کنند. 

ماه محرم از خاص ترین ایامی است که انواع نذورات در آن ادا می شود؛ آیین نذری دادن به عزاداران امام حسین(ع) سنتی دیرینه و پسندیده در میان مسلمانان جهان و به خصوص شیعیان دنیاست که درکشور ما رواج بیشتری دارد و علی‌الخصوص، در شب و روز تاسوعا و عاشورا به اوج خود می‌رسد.

میزان مصرف اقلام غذایی در ماه محرم 

ـ براساس اعلام اتحادیه بنکداران مواد غذایی؛ مصرف اقلام اساسی مانند برنج، روغن و حبوب در ماه محرم به‌طور میانگین ٣٥‌درصد نسبت به ماه‌های عادی‌ سال افزایش دارد.

ـ بنا به اعلام اتحادیه گوشت گوسفند و اتحادیه فروشندگان مرغ، مصرف گوشت قرمز در ماه محرم معادل٣٠‌درصد و گوشت مرغ حدود ٣.٥‌درصد بیشتر از سایر ماه‌های‌ سال است.

ـ محاسبه ارزش این رقم نشان می‌دهد مجموع عزاداران امام حسین(ع) در ماه محرم ٨٦١.٢‌میلیارد تومان گوشت نذر می‌کنند.

ـ علاوه بر این بنا به اعلام اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پلاستیک و نایلون، در ماه محرم معادل یک‌میلیارد و ٢٠٠‌میلیون ظرف یک‌بارمصرف استفاده می‌شود که ارزش تقریبی آن حدود ٢٦٤‌میلیارد تومان است.

ـ افزایش 30 تا ٤٠‌درصد فروش اقلام اساسی در بازار محرم

محاسبه ارزش ریالی غذای نذری ماه محرم ایرانی ها (بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی از قیمت خرده‌فروشی مواد غذایی) 

ـ در نخستین هفته مهرماه ‌سال ٩٥ هر کیلوگرم برنج ایرانی بین ٥ تا ١١‌هزار تومان

ـ متوسط قیمت برنج خارجی ٤‌هزار و ٩٥٠ تومان

ـ ارزش برنج نذری در ماه محرم تقریبا به ٧٢٨‌میلیارد تومان می‌رسد.

ـ‌ آخرین گزارش قیمت مواد غذایی بانک مرکزی نشان می‌دهد در هفته اول مهرماه ‌سال ٩٥ هر کیلوگرم روغن خوراکی در تهران بین ٤‌هزار و ٨٠٠ تا ٥‌هزار و ٣٠٠ تومان (به طور میانگین حدود ٥‌هزار تومان) قیمت‌گذاری شده و متوسط قیمت هر کیلوگرم حبوبات حدود ٦‌هزار و ٨٠٠ تومان بوده است. به این ترتیب، ارزش نذر روغن به ٢٠٧.٥‌میلیارد تومان و ارزش نذر حبوبات نیز تقریبا به ١٥٦.٥‌میلیارد تومان می‌رسد.

ـ در مجموع می‌توان گفت، عزاداران امام حسین(ع) در ایران حدود یک‌‌هزار و ١٠٠‌میلیارد تومان برای خرید برنج، روغن و حبوب نذری صرف می‌کنند.

 اقدامات برخی عزاداران حسینی در جهت دهی غذای نذری به سمت و سوی نیازمندان

1-اجرای طرح ' احسان حسینی' در ماه های محرم و صفر در استان زنجان 

- در این طرح از ظرفیت عظیم احسان عزاداران سالار شهیدان برای رفع نیاز نیازمندان و محرومان تحت پوشش کمیته امداد استفاده می شود.

-عزاداران اباعبدالله الحسین(ع) احسان و نذورات خود را در ماه های محرم و صفر برای کمک به محرومان، نیازمندان، ازدواج جوانان و نجات بیماران صرف کنند تا خشنودی خداوند متعال وسالار شهیدان را موجب شود.

-همه مردم خیر و احسان کنندگان در راه اباعبدالله الحسین(ع) می توانند از طریق دفترهای کمیته امداد در شهرستان های استان زنجان و 17 مرکز نیکوکاری در این استان نذرهای خود را به منظور رفع مشکل نیازمندان تحت پوشش این نهاد کمک کنند.

2-طرح احسان حسینی در بوشهر اجرا می شود

-این طرح به منظور ساماندهی نذرهای مردمی در ماه های محرم و صفر و با مشارکت هیات امنای مسجدها، تکیه ها، مسئولان هیات­ های مذهبی و مردم اجرا می شود.

-در این طرح نذرهای مردم با هماهنگی واقفان و مراکز نیکوکاری در طول این ماهها برای جلوگیری از اسراف ساماندهی خواهد شد.

-کمیته امداد با دریافت نذرهای آن دسته از افرادی که امکان توزیع نذرهای خود میان مردم را ندارند به نیابت از آنان به دست نیازمندان می رساند.

-استفاده از ظرفیت معنوی مومنان برای خدمت به نیازمندان در ماه محرم و صفر، جهت دار کردن نذورات مردمی با هدف رسانیدن نذرها به مستمندان واقعی و تبیین فرهنگ احسان به نیازمندان با لحاظ کردن جایگاه ارزشی احسان حسینی، از اهداف این طرح است.

 سخن آخر

آن چه مسلم است نذری دادن در میان مسلمانان و در ایام محرم و صفر یکی از رسوم دیرینه مسلمانان بوده که در هر زمان و مکانی به صورت خود جوش بوسیله مردم از پیر و جوان گرفته تا کوچک و بزرگ و زن و مرد خود را ملزم به اجرای آن می دانند ضمن اینکه نذری و پخش آن در میان مردم کوچه و بازار؛ فقیر و غنی هم نمی شناسد و افراد بنا بر تمکن مالی هر چند اندک خود اقدام به این امر پسندیده می­کنند. اما آن چه در این بین ممکن است کمتر مورد توجه قرار گیرد؛ توجه ویژه به نیازمندان است که در این بین می­ توانند بهترین و مستعد ترین مخاطبان سفره های نذری باشند. لزوم توجه ویژه به نیازمندان، فقرا، مساکین، ایتام و به طور کلی هر مستحقی که در گوشه و کنار وجود داشته باشد که بعضاَ آبرودار هستند و کمتر کسی از نیاز آنان مطلع می شود؛ در دستورات دینی ما به آن تاکید خاص شده است. تا جایی که شرط مسلمانی به خبر دادن بودن از اوضاع و احوال همسایگان مشروط شده است.

بنابراین از فرصت محرم و صفر می ­توان به بهترین نحو در جهت رفع مایحتاج نیازمندان استفاده کرد و آن را به ماه های دیگر هم تسری داد. زیبایی محرم و نذری‌های آن زمانی دلنشین‌تر می‌شود که از تجملات و اسراف جلوگیری شود و این نذورات شامل همه اقشار چه غنی و چه فقیر شود تا همه در این ایام همدل و یک‌رنگ باشند.

نذری دادن فقط به پخش مواد خوراکی و انواع غذاها محدود نمی‌شود بلکه؛ می‌توان با ادای نذرهای معنوی نظیر گرفتن روزه، ختم قرآن و ذکر صلوات گروهی، در تزکیه نفس و ارتقای روح عزاداران امام حسین موثر بوده و ثواب جمعی از آن برد.

پژوهش خبری صدا و سیما// پژوهشگر: نرگس شامحمدی

* مابع در آرشیو در دسترس است.