نامگذاری 31 اردیبهشت به عنوان «روز پیوند اعضا»

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر علی اکبر ولایتی با تشریح چرایی و روند نامگذاری روز 31 اردیبهشت به نام روز "پیوند اعضاء" توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: مفاخر پزشکی تمدن اسلام و ایران از جمله حکیم ابن‌سینا و سید اسمعیل جرجانی در نوشته‌های خود به مسئله انتقال اعضاء اشاره دارند که این موضوع را شاید بتوان نخستین یادداشت ها در این زمینه دانست.

وی گفت: موضوع پیوند اعضاء به معنی معاصر آن که همان جایگزینی یک عضو با عضوی مشابه است، در طب ایران سابقه ای بیش از 80 سال دارد که اول بار با پیوند قرنیه توسط شادروان دکتر "شمس" در تهران پایه گذاری شد و سپس این راه توسط شاگردانی چون دکتر خدادوست و  دکتر حمید سجادی که از استادان جراحی چشم دانشگاه شیراز است ادامه پیدا کرد و هم اکنون نیز پیوند قرنیه که بسیار هم برای بیماران ضروری و لازم است در بیشتر بخش های کشور انجام می شود.

ولایتی با اشاره به اینکه تاکنون افزون بر50 هزار پیوند قرنیه در کشور انجام گرفته است گفت: علاوه بر پیوند قرنیه، ما پیوند کلیه را نیز در سال های اواخر دهه 50 در کشور انجام دادیم که این عمل در بیمارستان نمازی شیراز و به دست دکتر "سید جواد سنادی زاده" انجام شد که به واقع نقطه عطفی در پیوند اعضای بدن در کشور محسوب می شود.

وی با اشاره به دشواری های ناگزیر بیماران برای دریافت عضو پیوندی از جمله هزینه زیاد و حتی مرگ بیماران دریافت کننده کلیه گفت: در آذر سال 1362 در بیمارستان شهید مصطفی خمینی در نخستین عمل پیوند عضو، کلیه یک برادر به خواهر 21 ساله او پیوند شد و خوشبختانه این پیوند کلیه بدون عارضه بود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به علاقه مندی پزشکان به آموزش اعمال پیوندگفت: در شروع این برنامه تبلیغات منفی وسیعی از طرف شبکه‌ های معرفی بیمار به خارج و به خصوص انگلستان که منافع مالی آنها به خطر افتاده بود، به راه افتاد؛ ولی موفقیت درخشان عمل‌ های پیوند این تبلیغات را خنثی کرد و هرروز نام‌‌های جدیدی به فهرست تقاضا کنندگان عمل های پیوند افزوده شد.

دکتر ولایتی افزود: این روند در سال 1364 در دومین مرکز پیوند کلیه در بیمارستان لبافی نژاد به همت دکتر ناصر سیم فروش به راه افتاد و یک سال بعد نخستین مورد پیوند کلیه از دهنده غیرفامیل در این مرکز انجام شد و همچنین اولین پیوند موفق روده باریک در چهاردهم اردیبهشت سال1371 توسط دکتر ایرج فاضل در بیمارستان آیت ا... طالقانی انجام شد.

وی گفت: اولین پیوند موفق کبد در ایران در 14 خرداد سال 1372 توسط دکتر ملک حسینی استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام شد و از آن زمان به بعد این دانشگاه به عنوان یک مرکز موفق پیوند کبد به فعالیت گسترده خود ادامه داده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به لزوم وجود یک نهاد مسئول در  زمینه پیوند گفت: در سال 1374  انجمن پیوند اعضاء ایران تاسیس و در سال 1379 نیز اولین پیوند موفق ریه توسط دکتر احمدی استاد دانشگاه در بیمارستان امام خمینی (ره) دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد و با کوشش قابل توجه دکتر عباسی در بیمارستان مسیح دانشوری ادامه پیدا کرد و اولین پیوند پانکراس توسط دکتر نیک اقبالیان در فروردین سال 1385 در دانشگاه شیراز انجام شد.

دکتر ولایتی با بیان اینکه تاریخچه پیوند اعضاء حاصل از مرگ مغزی در ایران به حدود50 سال پیش باز می‌گردد افزود: همگام با توسعه چشمگیری که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در زمینه پیوند کلیه صورت گرفت، متخصصین و مسئولین برای ایجاد زمینه مناسب جهت پذیرش عمومی و کسب مجوز های شرعی و به تبع آن تصویب قوانین لازم در این مسیر تلاش کردند.

وی ادامه داد: بعد از فتوای راهگشای رهبر کبیر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی (ره) - که متن کامل آن به این شرح است- "بر فرض مذکور چنانچه حیات انسان دیگری متوقف بر این باشد با اجازه صاحب قلب یا کبد و امثال آن جایز است" به صورت موردی پیوندهای قلب، کلیه و کبد افرادی که دچار مرگ مغزی شده بودند، در دانشگاه علوم پزشکی شیراز و بیمارستان‌های شریعتی، امام خمینی (ره) و سینا وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران صورت گرفت.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: در سال 1372 لایحه اجازه پیوند اعضای بدن فوت شدگان در موارد خاص تقدیم مجلس شورای اسلامی شد ولی به تصویب نرسید، تا اینکه در پی فتاوی مراجع معظم تقلید مبنی بر مجاز بودن این امر و بر اساس نیاز جامعه، مجلس شورای اسلامی کلیات طرح پیوند اعضاء از مرگ مغزی را در آبان 1378 به تصویب رساند و در 17 فروردین 1379 این طرح از تصویب نهایی گذشت و در تاریخ 24 خرداد همان سال این قانون ابلاغ شد.

دکتر ولایتی با تأیید این مطلب که وی نخستین فرد دارای کارت اهدای عضو در کشور است گفت: به عنوان یک عضو جامعه پزشکی کشور و به منظور ترویج این امر خداپسندانه اولین دارنده کارت اهدای عضو در کشور شدم و  از میان 50 عضو شبکه فراهم‌ آوری اعضای پیوندی در کشور، واحد فراهم‌ آوری اعضاء پیوندی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یکی از فعال‌‌ترین واحدهای شناخته شده در امر اهدای عضو است که رتبه اول را در این زمینه به خود اختصاص داده است. 

وی افزود: پیوند عضو عمل پیچیده‌ای است که نیازمند مهارت خاص در جراحی و تجهیزات ویژ‌ه است که نتیجه پیوند را به شدت متأثر می‌کند، همچنین عمل پیوند نیازمند صرف هزینه و وقت زیاد است که به همین علت کمتر مراکز پزشکی  جهان وارد این میدان شده و جراحان محدودی حاضر به پذیرش این جراحی به علت خطرات بالا هستند.

ولایتی در پاسخ به اینکه رتبه بندی فعلی میان دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور چگونه است؟ گفت: دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مرکز آموزشی و پژوهشی و درمانی دکتر مسیح دانشوری در جایگاه اول پیوند ریه است و دانشگاه علوم پزشکی تهران در بیمارستان امام خمینی جایگاه اول در پیوند قلب را دارد.

وی افزود: دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در بیمارستان لبافی نژاد و مدرس جایگاه اول پیوند کلیه را دارد و دانشگاه علوم پزشکی شیراز در بیمارستان نمازی جایگاه اول پیوند کبد را به خود اختصاص داده است . دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در بیمارستان شریعتی جایگاه اول در پیوند مغز استخوان را دارد. البته گفتنی است که در بحث پیوند از حیث تنوع و تعداد در کل کشور بالاترین پیوندها مربوط به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: متاسفانه هر2 و نیم ساعت یک ایرانی به دلیل بیماری‌های پیشرفته قلب، ریه، کلیه و کبد در لیست انتظار پیوند عضو است که به علت نرسیدن عضو مناسب جان خود را از دست می‌دهد و  این در حالی است که تقریباً معادل همین تعداد موارد مرگ مغزی که می‌تواند اهداکننده عضو باشد و جان بیماران را نجات دهد، وجود دارد.

ولایتی افزود: هر مورد مرگ مغزی در صورت اهدای عضو در زمان مناسب می‌تواند 6 بیمار را نجات دهد، اما به دلیل آشنا نبودن عموم مردم با مفهوم غیرقابل نجات بودن بیمار مرگ مغزی و رضایت ندادن به اهدای عضو، نه تنها مورد مرگ مغزی فوت می کند بلکه شانس زندگی 6 ایرانی نیازمند به پیوند عضو را با خود به زیر خاک می‌برد.

وی گفت: واحد فراهم آوری اعضا و نسوج پیوندی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با هدف ارج نهادن به بینش و پیشتازی امام راحل (ره) که به این امر وجاهت شرعی دادند و به منظور ترویج فرهنگ اهدای عضو از موارد مرگ مغزی ضرورت این نامگذاری مهم و فرهنگ ساز را نخستین بار مطرح کرد و تردیدی نیست که این نام‌گذاری علاوه بر ایجاد توجه در اذهان جامعه و فرهنگ‌‌سازی که منجر به کاهش زمان رضایت‌دهی خانواده‌های افراد دچار شده به مرگ مغزی و در نتیجه نجات جان بیماران لیست انتظار پیوند اعضا می‌شود، از جانب دیگر می‌تواند پزشکان، فقها، حقوق‌دانان، روان‌شناسان را بیشتر متوجه این امر کند تا این افراد بتوانند با توجه به تخصص خود در این زمینه راهگشا باشند. 

ولایتی گفت: اینجانب و سرکار خانم دکتر صادق بیگی (رئیس واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی) در تاریخ 21 اردیبهشت سال 1394 طی نامه‌ای به آقای دکتر پیوندی (رئیس محترم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی) درخواست کردیم تا 31 اردیبهشت، مصادف با سالروز صدور فتوای تاریخی امام راحل(ره) مبنی بر جایز بودن اهدای عضو و تقارن سال 94 به عنوان هشتادمین سالگرد اولین پیوند عضو در ایران به عنوان "روز ملی اهدای عضو " نامگذاری شود و متعاقب این درخواست دکتر پیوندی از دکتر حسن هاشمی (وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) تقاضا کردند تا با مساعدت ایشان، موضوع در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: در جلسه 783  شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ 2 شهریور امسال، بنده به عنوان عضو این شورا، موضوع را از ابعاد مختلف تبیین کردم و با اشاره نجات زندگی حداقل 3 هزار نفر و همچنین جایگاه کشورمان، که در رتبه سوم جهان از حیث میزان رضایت در مرگ  مغزی را دارد با توجه به اختیاری بودن اهدای عضو در کشور ما و اجباری نبودن، این موضوع بسیار حائز اهمیت است و با عنایت به صدور حدود 1 میلیون و 800 هزار کارت اهدای عضو در کشور، خوشبختانه اعضای شورای نامگذاری روز 31 اردیبهشت را به عنوان "روز ملی پیوند عضو" تصویب کردند.