لحظه به لحظه/با بحران قره باغ

وزیران دفاع و امور خارجه روسیه هم با همتایان خود در جمهوری آذربایجان و ارمنستان تلفنی گفتگو کردند و جلوگیری از تشدید درگیری ها را در منطقه قره باغ خواستار شدند.

همزمان گروه میانجیگران متشکل از نمایندگان روسیه، آمریکا، فرانسه و سازمان همکاری و امنیت اروپا که برای حل بحران قره باغ تلاش می کند در پی درگیری های اخیر در این منطقه نگرانی عمیق خود را اعلام کرد.

فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم گفت گزارش ها مبنی بر وقوع درگیری های شدید در منطقه قره باغ به شدت نگران کننده است. وی از طرفین در جنگ قره باغ خواست از اقدامات و اظهار مواضع بیشتر که ممکن است به تشدید درگیری ها منجر شود خودداری کنند.

همزمان رئیس جمهور آذربایجان در پی درگیری های قره باغ با رئیس جمهور ترکیه به عنوان مهم ترین حامی باکو در بحران قره باغ گفتگو کرد. منابع خبری در باکو گفتند رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در گفتگوی تلفنی با الهام علی اف همبستگی ترکیه را با جمهوری آذربایجان اعلام کرده است.

جمهوری آذربایجان و ارمنستان با نقض توافق آتش بس از روز گذشته درگیری های خود را در  منطقه قره باغ از سرگرفته اند. درگیری های اخیر در منطقه قره باغ از سال 1994 تاکنون بی سابقه بوده است. در سال 1994 بعد از اعلام آتش بس به جنگ در منطقه قره باغ میان نیروهای جمهوری آذربایجان و ارمنستان پایان داده شد و نیروهای ارمنستانی و نیروهای محلی مورد حمایت آنها برخی از مناطق را در قره باغ که در اختیار نیروهای آذربایجانی بود از کنترل این نیروها خارج کردند.

سرژ سرکیسیان رئیس جمهور ارمنستان اعلام کرد در درگیری های اخیر در منطقه قره باغ حداقل هجده نظامی این کشور کشته و سی و پنج نظامی دیگر هم زخمی  شده اند. وی مشخص نکرد قربانیان اخیر در منطقه قره باغ نظامیان ارمنستانی هستند یا نظامیان محلی منطقه قره باغ هستند که ایروان از آنها حمایت می کند. 

وزارت دفاع جمهوری آذربایجان هم پیش از این اعلام کرده بود دوازده نظامی این کشور در درگیری های جدید قره باغ کشته شده اند و یک بالگرد هم سرنگون شده است.

جمهوری آذربایجان و ارمنستان به عنوان دو دشمن دیرین همدیگر را به استفاده از سلاح های سنگین در خطوط مقدم جنگ متهم کرده اند. ارمنستان، جمهوری آذربایجان را به استفاده از تانک و بالگرد در خطوط مقدم متهم کرد.

سخنگوی وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرد روز شنبه درگیری ها و تیراندازی ها در منطقه قره باغ متوقف شد اما وضع این منطقه به شدت بحرانی و بی ثبات است.

      

19:37 نگاهی به دلایل شعله ور شدن یکباره مناقشه قره باغ پس از 20 سال آتش بس؛ 

مناقشه قره باغ در اواخر عمر نظام کمونیستی شوروی با اعلام جدایی ارامنه قره باغ کوهستانی از جمهوری آذربایجان در فوریه سال 1988 شعله ور شد و تا هشتم ماه مه سال 1994 که قرارداد آتش بس میان  دو کشور امضاء شد، بطور فعال ادامه داشت.  منطقه مرکزی این مناقشه ، استان قره باغ کوهستانی با اکثریت جمعیت ارمنی بود که در نتیجه شعله ور شدن جنگ بر سر این منطقه و جدایی آن از جمهوری آذربایجان، شهرهای مهم دیگری از جمله خوجالی، شوشا، لاچین، خواجه وند، کلبجر، آق دره ، آق دام، جبراییل، فضولی ، قبادلی و زنگیلان نیز به تصرف نیروهای ارمنی درآمد. 

درگیری شب دوم آوریل که به کشته شدن 12 نظامی ارتش جمهوری آذربایجان و  18 نظامی ارمنی و نیز جان باختن دهها تن از غیرنظامیان دوطرف در مناطق تحت آتش باری توپخانه ها منجرشد، اساسا در  مناطق آق دره-ترتر-آق دام و خواجه وند - فضولی  در حاشیه شرقی و جنوب شرقی  قره باغ کوهستانی روی داده است. 

جمهوری آذربایجان و ارمنستان علت اصلی این مناقشه را اختلافی قومی می دانند که منجر به  اختلاف ارضی میان دوطرف شده است و برغم امضای توافق آتش بس ، به مدت بیش از دو دهه ادامه یافته است.  با امضای توافق آتش بس میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در سال 1994، سازمان امنیت و همکاری اروپا  گروهی را بنام گروه مینسک متشکل از شماری از کشورهای عضو این سازمان تشکیل داد تا به حل مساله قره باغ بپردازد. اما در واقع، سه دولت روسیه و آمریکا و فرانسه که از سال 1996 ریاست مشترک این گروه را به عهده دارند، انحصار میانجیگری در گفتگوهای صلح جمهوری آذربایجان و ارمنستان را  در اختیار خود داشته اند.  مقامات جمهوری آذربایجان هر از گاهی بطور آشکار  به انتقاد از  این گروه بخاطر طولانی شدن دو دهه ای مذاکرات حل بحران قره باغ و بی نتیجه بودن این مذاکرات طولانی مدت  برغم وجود چهار قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد درخصوص ضرورت حل سریع این منطقه می پردازند.  اما در عین حال، باکو نیز همانند ایروان ، همواره بر پایبندی خود به  حل مساله قره باغ در چارچوب مذاکرات تحت سرپرستی روسای گروه مینسک تاکید می کند.  تنها تفاوت سیاست باکو با ایروان در این زمینه ، تاکید رهبران جمهوری آذربایجان بر محفوظ دانستن حق خود در زمینه استفاده از هرگونه ابزاری برای بازپس گیری اراضی از دست رفته جمهوری آذربایجان و اعمال مجدد حاکمیت این کشور بر قره باغ کوهستانی برغم پذیرش خودمختاری سطح بالای این منطقه می باشد. باکو ، ایروان را  به تلاش برای حفظ وضع موجود و  ایروان نیز باکو را  به بکارگیری نیروی نظامی و عدم موافقت با  حق تعیین سرنوشت ارامنه قره باغ متهم می کنند. رفت و آمدهای 20 ساله روسای آمریکایی، فرانسوی و روسی گروه مینسک به  خان کندی، مرکز قره باغ کوهستانی و باکو و ایروان نیز  هیچ گاه به حصول توافق جامعی برای حل مساله قره باغ منتهی نشده است. به همین علت، مناقشه قره باغ به یکی از طولانی ترین مناقشات قومی حل نشده در دنیا تبدیل شده است. 

طی سال های اخیر، علاوه بر سیاست های روسای گروه مینسک، رژیم صهیونیستی  نیز به عنوان عامل خارجی مهم دیگری به ایفای نقش فعال تر در تحریک شعله ور شدن متناوب مناقشه قره باغ پرداخته است. عناصری همچون آریه گوت از فعالان ظاهرا غیررسمی سیاست های رژیم صهیونیستی  از جمله عواملی هستند که موضع گیری های تحریک کننده آنها در خصوص بحران قره باغ بطور گسترده و مکرر در رسانه های جمهوری آذربایجان منتشر می شود که این عناصر صهیونیست بطور موذیانه ای برای شعله ور کردن درگیری میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر اختلافات ارضی دوکشور تلاش می کنند. 

شعله ور شدن درگیری اخیر میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در ساعات اولیه بامداد دوم آوریل، پس از حضور الهام علی اف و سرژ سرکیسیان روسای جمهوری آذربایجان و ارمنستان در واشنگتن و مذاکرات آنها با  مقامات آمریکایی که یکی از محورهای مهم این دیدارها ، گفتگو در خصوص بحران قره باغ نیز اعلام شد، سوال برانگیز بوده است. 

گرچه رهبران نظامی و سیاسی جمهوری آذربایجان و ارمنستان و جدایی طلبان قره باغ  هریک، طرف مقابل را به آغاز تحریکات نظامی و تیراندازی منجر به درگیری گسترده متهم کرده اند، در خصوص علت گسترده شدن این درگیری،  عوامل خارجی دیگری نیز مطرح شده است. در فضای تشدید اختلافات میان روسیه و ترکیه که معمولا ابعاد سیاسی مخاصماتشان به منطقه قفقاز نیز کشیده می شود، سرگئی ژلزنیاک، معاون دومای روسیه با مهم دانستن دخالت طرف ثالث در شعله ورشدن مناقشه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، بطور تلویحی انگشت اتهام را بسوی ترکیه نشانه رفته و تاکید کرده است : «کاملا آشکار است که نیرویی  به تشدید مناقشه قره با   علاقه مند است که به جنگ افروزی در خاورمیانه و آسیای مرکزی و قفقاز می پردازد و موفقیت های تلاش های صلح جویانه و ضدتروریستی روسیه و متحدانش در سوریه را نقطه ضعف خود می داند.»  این برداشت های روسها علاوه بر اینکه می تواند متکی به اطلاعات دقیق و عملیاتی باشد، به علت آن قوت بیشتری گرفته است که طی سال های اخیر ،  عواملی در ترکیه و عربستان سعودی اشکارا ، روسیه را  به درگیر کردن این کشور به بحران هایی در منطقه قفقاز  و حتی ایجاد مشکلات امنیتی در داخل روسیه و مسکو  با بکارگیری عناصر وهابی و داعشی تهدید کرده بودند و همین تهدیدهای پیشین است که برخی مقامات روس را  به نشانه گیری انگشت اتهام بسوی ترکیه واداشته است. از سوی دیگر، رجب طیب اردوغان ، رییس جمهوری ترکیه که طی سال های اخیر، رعایت ملاحظات سیاسی و دیپلماتیک را در موضع گیری های خود  کنار گذاشته است، روسای گروه مینسک یعنی روسیه، آمریکا و فرانسه را  متهم کرده  که برای حل مناقشه قره باغ تلاشی نمی کنند و عامل شعله ور شدن جنگ در قره باغ ، دولت های عهده دار ریاست گروه مینسک هستند. همچنین احمد داوداوغلو، نخست وزیر ترکیه و عصمت ایلماز، وزیر دفاع و خلوصی آکار، رییس ستاد مشترک نیروهای مسلح ترکیه در تماس های تلفنی جداگانه با  رهبران سیاسی و نظامی جمهوری آذربایجان بر حمایت از باکو در  مناقشه با ارمنستان تاکید کرده اند که این نوع موضع گیری ها نیز  بر وخامت اوضاع در منطقه حساس قفقاز جنوبی افزوده است.

19:09وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرد وزیران دفاع جمهوری آذربایجان و ایران روز یکشنبه تلفنی درباره اوضاع در امتداد خط تماس بین نیروهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان در منطقه مورد مناقشه قره باغ گفتگو کردند.

16:37جمهوری آذربایجان روز یکشنبه به طور یکجانبه در منطقه قربه باغ  اعلام آتش بس کرد ولی منابع ارمنی از ادامه درگیری ها در این منطقه خبر دادند. 

15:07وزارت دفاع جمهوری آذربایجان روز یکشنبه اعلام کرد ارتش این کشور در درگیری های شبانه و اوایل روز یکشنبه 10 دستگاه تانک ارمنستان را در منطقه قره باغ منهدم کرد. 

14:56مقامات در جمهوری آذربایجان و منطقه جدایی طلب قره باغ می گویند درگیری ها در این منطقه همچنان ادامه دارد و تاکنون 30 سرباز براثر آن کشته شده اند.

14:42شبکه تلویزیونی الجزیره عربی لحظاتی پیش در خبری فوری اعلام کرد وزارت دفاع [ جمهوری خود خوانده ] منطقه قره باغ اعلام کرد نبردها با ارتش جمهوری آذربایجان ادامه دارد.

13:20جان کری، وزیر خارجه آمریکا گفت : ایالات متحده آمریکا نقض گسترده آتش بس در خط تماس قره باغ کوهستانی را که منجر به تلفات جانی از جمله تلفات غیرنظامیان شده است، به شدت محکوم می کند.