50 هزار میلیارد ریال معامله در سه سالگی بورس انرژی

به گزارش خبرگزاری صدواسیما اگر در زمان راه اندازی بورس انرژی کمترکسی تصور می کرد این بورس بتواند به محلی برای دادو ستد انرژی تبدیل شود اما امروز این بازار کالایی توانسته به جایگاه معتبری در بازار انرژی کشور دست یابد.این تنها یک ادعا نیست چراکه امروز ارزش معاملات این بازار از مرز 50 هزار میلیارد ریال عبور کرده است ، 

* تاریخچه تأسیس بورس انرژی 

ایده راه اندازی بورس انرژی اوایل دهه 80 در فرآیندی مشترک میان وزارتخانه های نفت و اقتصاد شکل گرفت. برای محقق شدن این ایده، اواخر بهمن ماه سال 86 مبادلات فرآورده های نفت و پتروشیمی در بازار سرمایه آغاز شد.

در حالی که تلاش مسئولان بر تأسیس بورس معاملات نفتی متمرکز بود، وجود زیرساخت های موجود در صنعت برق کشور و تمایز ایران در این عرصه نسبت به کشورهای منطقه، لزوم راه اندازی بورس برق همزمان با شکل گیری بورس نفت را به طور جدی مطرح کرد و سرانجام در خرداد 87 شورای عالی بورس با تأسیس بورس برق موافقت می کند. 

تشکیل بازاری منسجم برای در برگیری همه کالاهای از جنس انرژی و تشکیل بورسی جامع و واحد برای معاملات انواع حامل های انرژی نیز پیشنهاد شد و بالاخره تلاش ها برای ورود نفت و دیگر حامل های انرژی به بازار سرمایه و تعیین قیمت این محصولات در بورس اوایل سال 90 شکل دیگری یافت. 

بر این اساس بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولا نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سیار حامل های انرژی شکل گرفت.

19 اسفند 1391 بورس انرژی آغاز بکار کرد 600 تن قطران زرند به قیمت پایه هر کیلوگرم 5 هزار ریال و 200 تن زغال سنگ حرارتی کرمان به قیمت پایه هر کیلوگرم یک هزار ریال و 2 هزار 856 مگاوات ساعت برق در این روز معامله شد تا بورس انرژی کار خود را به طور رسمی آغاز کند. 

سید علی حسینی مدیرعامل چهارمین بورس انرژی می گوید: تلاش برای تشکیل بورسی که بتوان در آن، حامل های انرژی را معامله کرد به یک دهه قبل بر می گردد. البته این تلاش ها در قالب دو بورس مجزا برای معامله برق و معامله نفت دنبال می شد. 

وی با اشاره به جایگاه بورس انرژی در اقتصاد ملی و بازار سرمایه  می افزاید  : بورس انرژی در پی آن بود تا بازاری شفاف با دسترسی زیاد در سطح ملی و منطقه ای برای کشف قیمت حامل های انرژی، تامین مالی تولید کنندگان و مدیریت ریسک ایجاد کند. 

مدیر عامل بورس انرژی معقتد است : سیاست های اقتصاد مقاومتی بر محوری بودن خودباوری ، استفاده بهینه از ظرفیت های اقتصاد ملی ، بومی ، توانمندی های ایرانی و نیروی انسانی کارآمد و متعهد داخلی متمرکز است و بورس انرژی می تواند به خوبی نقش افرینی کند.

سید علی حسینی می افزاید : منابع مولد انرژی و ذخایر و نفت گاز در کشور بهترین منابع برای رشد و توسعه اقتصادی است و مزیت های نسبی بسیار خوبی داریم و در دنیا از لحاظ ذخایر نفت و گاز رتبه اول هستیم.

مدیرعامل بورس انرژی می گوید : کشورهایی که گاهی منابع و ذخایر نفت و گاز محدودی دارند یا حتی فاقد این منابع هستند تلاش کردند در بازار انرژی فعال شوند و بورس های موفقی ایجاد کرده اند و ما هم باید فعال تر باشیم.

حسینی  می افزاید :برای مقابله با اسیب پذیری اقتصادکشور در برابر نوسان درامدهای صدور نفت خام باید به سمت ایجاد تنوع در روش های فروش و جذب همکاری بخش خصوصی در فروش برویم که به خوبی در بورس انرژی قابل اجراست.

حسینی معتقد است : در این بورس روش های متنوع فروش را داریم و هویت اصلی فعالیت در بورس با بخش خصوصی است که امیدواریم با حمایت جدی وزارت نفت و نیرو نقش خود را در اجرای سیاست های مهم اقتصاد مقاومتی ایفا کنیم.

مدیر عامل بورس انرژی ایران با اشاره به پذیرش و عرضه نخستین قرارداد سلف موازی استاندارد برق می گوید :  تا پیش از این نیروگاه های مجاز به عرضه در این بورس تنها با عرضه برق تولیدی خود در بازار برق بورس انرژی امکان فروش کوتاه مدت و یک ماهه را دارا بودند اما با انتشار اوراق سلف موازی استاندارد برق منضم به اختیار خرید و فروش تبعی، بابی جدید در زمینه تأمین مالی صنعت نیروگاهی کشور برای دوره های یکسال و بیشتر گشوده شده است. 

وی همچنین ضمن اشاره به نیاز به سیکل ترکیبی شدن نیروگاه های کشور ادامه می دهد، نیروگاه های بخار که هم اکنون در حال تولید برق هستند می توانند از طریق این ابزار، مبالغ مورد نیاز جهت تبدیل شدن به نیروگاه سیکل ترکیبی را به سهولت تأمین کنند. 

مدیر عامل بورس انرژی در خصوص امکان تحویل فیزیکی برق در سررسید این اوراق نیز می گوید : علاوه بر شرکت های توزیع نیروی برق و خرده فروشی برق با ابلاغ مصوبه اخیر وزیر نیرو تحت عنوان "ابلاغ شرایط تأمین برق مشترکین تعرفه تولید (صنعت و معدن) شرکتهای برق منطقه ای از طریق قرارداد با تولیدکنندگان غیردولتی"، مصرف کنندگان بخش صنعت و معدن نیز در قالب این اوراق قابلیت تحویل فیزیکی برق را در دوره تحویل در صورت احراز شرایط لازم خواهند داشت. 

بازارگردان و متعهد خرید در عرضه اولیه این قرارداد، شرکت تأمین سرمایه آرمان است.

محمودرضا خواجه نصیری، مدیر عامل تأمین سرمایه آرمان می گوید : عرضه اولیه اوراق سلف موازی استاندارد بلند مدت برق امروز به ارزش 200 میلیارد ریال ظرف چند ثانیه با استقبال خریداران انجام شد. 

وی می افزاید: از زمان راه اندازی بورس انرژی تاکنون قراردادهای معامله شده برق در بورس انرژی محدود به سلف های کوتاه مدت یکماه بوده و استفاده از اوراق بلند مدت سلف موازی استاندار برق به دلیل مشکلات صنعت برق امکان پذیر نبوده است. 

خواجه نصیری می گوید : با همت تامین سرمایه آرمان و همکاری بورس انرژی، نخستین تامین مالی صنعت برق با استفاده از اوراق سلف موازی استاندارد امکان پذیر شد. 

با این مدل تامین مالی امکان تامین مالی نیروگاه های کشور به پشتوانه توان برق تولیدی میسر خواهد شد.

روزی که اولین قدم عضو تازه وارد بازار سرمایه با معامله سه محصول برق، زغال سنگ و قطران در آن برداشته شد.الان سه سال از روزی که بورسیها، نفتی ها و برقی ها گرد هم آمدند می گذرد برق به عنوان یکی از مهمترین حامل های انرژی پای در معاملات شفاف بورس گذاشت. 

چهره تکیده صنعت برق دیگر قابل پنهان کردن نبود، خسته از تاریکی و غبار شفاف نبودن و بدهکارتر از هر بخش دیگر؛ انگار نه انگار که برق با ارزش با چه مشقتی تولید می شود. 

موضوعی که پیکره برق را خسته تر کرده بود. بدهی های چند صد میلیونی شرکتهای توزیع به نیروگاهها و بدهی چند ده میلیاردی نیروگاهها به پیمانکاران کلافی ساخته بود سردر گم. 

کلافی که قرار است در روشنایی بورس انرژی پیدا شود. اینجا دیگر همه چیز شفاف است و نقد. خریدار پول می دهد و فروشنده به پولش می رسد.

 در بورس دیگر بدهی و نسیه نداریم. آنقدر خوب است که فروشندگان برق (نیروگاهها) محصول یک ماه بعد خود را نقدی می فروشند و پول را می گیرند.

خریداران هم (شرکتهای توزیع برق) برق خریداری شده را به من و شما می دهند تا پولش را با صدور قبض زنده کنند. چرخه ای که اگر بزرگ شود و اقتصادی که اگر حول محور بورس انرژی شکل گیرد ، رنگ و روی برق را بر می گرداند و پیکره اقتصاد برق را استوار می کند.

نام انرژی اما در ایران با نفت گره خورده است. 

بورس انرژی اما در همین زمان کوتاه کاری که دیگر شرکت ملی نفت در بورس غریبه نیست، شرکت ملی نفتی که هرچند هنوز نفت سیاه را روانه بورس نکرده اما جنس بهتری را در بورس انرژی چوب زده است.

نام بنزین وحشی بر آن گذاشته اند. میعانات گازی یا مایعات همراه گاز که مهمان ویژه رینگ داخلی بازار فیزیکی بورس انرژی شده است. 

این روزها یک پای بازار بورس انرژی، برق و پای دیگرش میعانات گازی و محصولات مشابه است. 

پالایشگاههای بخش خصوصی حالا دارند راحت تر نفس می کشد. خوراکشان را در بورس انرژی می خرد و هم در فرایند قیمت گذاری سهیم است.

همه راضی از شرایط جدید خرید و فروش؛ اما این روند هم نتوانسته است عطش فعالان حوزه انرژی و مالی را کم کند. انگار نفت با همه سیاهی و بدبویی اش علاج این تشنگی است.

دیگر حامل های انرژی هم دارد به خانه برمی گردد از حلال و متانول و آیزوریسایکل گرفته تا برش سنگین و آیزوفید و گازهای مایع......

ابلاغ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی فصل جدیدی از فعالیت ملی چهارمین عضو بورسهای کشور را رقم زده است. آنجا که در سیزدهمین بند از این سیاستها آمده است " تلاش برای جلوگیری از ضربه پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز از طریق متنوع کردن روشهای فروش، مشارکت دادن بخش خصوصی در فروش و افزایش صادرات نفت، گاز و پتروشیمی " عناوینی که با اهداف و بیانیه ماموریت چهارمین بورس کشور انطباق کامل دارد.

بی شک تکیه بر این اصول و تجربه فروش نفت و گاز از طریق بورس و مشارکت دادن بخش خصوصی واقعی در فروش نفت و حامل های انرژی آرزوی مشترک فعالان حوزه انرژی کشور و فعالان اقتصادی است.

موضوعی که محقق شدن آن امکان فشار بر این بخش را به حداقل می رساند. اقتصادی که از طریق ساز و کارهای موجود و شفاف مقاوم شود به راحتی آسیب نخواهد دید .

درک قابلیت های این بورس برای ارتقای شفافیت ، سلامت و انضباط مالی، تامین مالی و کمک به رشد وتوسعه پایدار کشور عزیزمان جمهوری اسلامی ایران اگر کافی نباشد حتما لازم است و در ان صورت می توان به آینده این بورس ونقش آفرینی آن در اقتصاد کشور کاملا خوش بین بود.

البته بورس انرژی ایران باید در آینده به مرجع قیمت حامل های انرژی منطقه تبدیل شود.

گزارش : اسماعیل محمدی