حذف اسناد فیزیکی قابل جعل و امضای طلایی در گمرک

در این بازدید که دکتر مسعود کرباسیان رئیس‌کل گمرک ایران نیز حضور داشت، عنوان شد که با راه‌اندازی سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی، همه پروانه‌های گمرکی و اسناد صادر شده توسط گمرک به‌صورت الکترونیک در این سامانه جهت استعلام کلیه افراد مرتبط، مراجع نظارتی و کنترلی قرار داده شده است.

با حذف پروانه فیزیکی گمرک و ایجاد امکان استعلام از طریق سامانه پنجره واحد و نیز پیامک، از جعل و سوءاستفاده‌های مختلفی که از اسناد گمرکی صورت می‌گرفت جلوگیری شده است.

گزارش روابط عمومی گمرک ایران حامکی است ؛ همچنین با اجرای سامانه یکپارچه امور گمرکی و عدم حضور صاحبان کالا در گمرک، ارتباط بین ارباب‌رجوع و کارشناسان گمرکی صرفاً از طریق سامانه میسر است که این امر موجب ارتقای سلامت در انجام تشریفات گمرکی می‌شود.
بنا براین گزارش حذف امضاهای طلایی در گمرک سبب لو رفتن میلیاردرهای زاغه نشین شده و صدای بعضی ها را درآورده است.

با راه اندازی سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی امضاهای طلایی را حذف کرده و با شناسایی میلیاردرهای زاغه نشین پشت پرده کارت های بازرگانی یکبار مصرف لو رفته است ، کسانی که از اعتماد افراد ضعیف سوء استفاده می کنند و پول های میلیاردی به جیب می زنند.
گمرک اعلام کرده است با راه‌اندازی سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی، همه پروانه‌های گمرکی و اسناد صادر شده در گمرک به‌صورت الکترونیک در این سامانه جهت استعلام همه افراد مرتبط، مراجع نظارتی و کنترلی قرار داده شده است.

* ساماندهی شبکه تجارت نیازی همیشگی

رشد سریع و پرشتاب تجارت بین‌المللی در آغاز قرن21 و پیچیده‌تر شدن محیط کاری و تاثیر آن بر اقتصاد جهانی موجب شده است تا بحث ساماندهی شبکه تجارت بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

این امر سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را برآن داشته که برای تسهیل و روانسازی رویه‌های مورد اجرا در تجارت بین‌الملل اهمیت زیادی قائل شوند. 

گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز با بهره‌گیری مؤثر از فناوری‌های نوین بومی و شرکت‌های دانش‌بنیان، اجرا و بکارگیری گمرک الکترونیک را به‌منظور بهبود و تسهیل فضای کسب ‌و کار، کاهش موانع تجاری و گمرکی و افزایش شفافیت نظام تجارت خارجی کشور دستور کار خود قرار داده است. 

همچنین همگام با سیاست‌های دولت و به‌منظور ارائه تسهیلات به تجار و فعالان اقتصادی، کاهش زمان تشریفات گمرکی و جلوگیری از هزینه‌های پنهان ناشی از رسوب کالا در مبادی ورودی و تداوم پیاده‌سازی دولت الکترونیک، هم‌راستا با برنامه‌های توسعه‌ای کشور‌، توصیه‌های سازمان جهانی گمرک، گمرک جمهوری اسلامی ایران، مطابق بند (ج) ماده (38) قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور (مصوب سال 1394)، ایجاد پنجره واحد موضوع ماده(7) قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار مصوب 16/11/90 در امر تجارت خارجی را با همکاری دستگاه‌های صادرکننده مجوز در امر صادرات و واردات و عبور (ترانزیت) و صدور مجوزهای مربوطه به‌صورت الکترونیکی دنبال می‌ کند.
گمرک سازمان پیچیده و دارای فرآیندها و رویه‌های منحصر بفردی است و محدوده وسیعی از عملیات‌های گمرکی را در بر می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین فعالیت‌های لازم برای تغییر گمرک از وضع موجود به وضع مطلوب استفاده مؤثر و همه‌جانبه از فناوری ، در تمامی حیطه‌ها و فعالیت‌های گمرکی است. 

گمرک جمهوری اسلامی ایران این مهم را با ارائه سامانه‌های یکپارچه امور گمرکی، پنجره واحد تجاری فرامرزی و سامانه مدیریت ریسک هوشمند مورد نظر و توجه قرار داد.

منافع مالی و اقتصادی حاصل از تسهیل و توسعه تجارت با اجرای پنجره واحد فرامرزی دلیلی بر توجیه‌پذیری این امر از سوی ذی‌نفعان آن خواهد بود.

سامانه یکپارچه امورگمرکی سامانه یکپارچه امورگمرکی به‌عنوان راه‌حلی جامع که همه رویه‌های گمرکی را پوشش خواهد داد و به‌عنوان قلب تجارت خارجی عمل خواهد کرد.

با پیاده‌سازی این سامانه چرخه گردش اطلاعاتی در قسمت عمده‌ای از زنجیره تجارت خارجی شکل خواهد گرفت. 

در همه مراحل طراحی و استقرار سامانه مذکور با رویکرد راهبردی به موضوع، این موارد مورد توجه قرار گرفته است: 

1. گسترش دامنه‌ی زمانی انجام کنترل‌های گمرکی قبل، حین و پس از ترخیص کالا حسب شیوه‌های جدید کنترلی

2. مدرنیزاسیون گمرکات کشور

3. ارسال اطلاعات و اظهار به‌صورت الکترونیکی و بدون کاغذ

4. مدیریت ریسک و سیستم هدف‌گذاری جامع

5. تفاوت رفتاری با عاملان اقتصادی بر طبق نتایج ریسک: تجار خوشنام؛ تجار فعال و حرفه‌ای؛ سطح بالای سوابق از نظر پیروی از مقررات

6. استقرار حسابرسی پس از ترخیص

7. ضرورت استفاده از کارکنان با سوابق تحصیلی و مهارتی متنوع‌تر

8. ایجاد تسلسل منطقی و کارآمد و بهینه‌سازی طراحی‌ها به منظور مهندسی مجدد امور

9. ایجاد یک سیستم شفاف در مورد شرایط تخلیه و بارگیری، انبارداری و جابجایی کالاها و ارتباط آن به کنترل‌های گمرکی‌؛ اجرای این سامانه شکاف تنگناهای زیرساختی برای مکانیزاسیون و یکپارچگی فرایند کسب‌و‌کار و تولید مؤثر داده‌های عملیاتی در چارچوب 

تحقق توسعه زیرساخت تکنولوژیک (ICT و گمرکی) و نیز شکاف جمع‌آوری و توزیع هدفمند اطلاعات در جهت تحقق نظام پردازش متمرکز را پوشش می‌دهد. 

همچنین مدیریت ریسک هوشمند، مدیریت مناسب روابط با ذی‌نفعان، ایجاد ساختار سازمانی متناسب، ایجاد سطح مطلوب کنترل‌های موجودیت‌های اصلی و نیز ارتقا شفافیت و سلامت اداری را محقق می کند.

تولید و پیاده‌سازی این سامانه با همکاری پژوهشکده دانشگاه تهران صورت پذیرفته و از فناوری‌های نوین اطلاعاتی و سیستم‌های هوشمند جهت تحقق گمرک دیجیتال بهره‌گیری شده است. 

خروجی‌های ملموس این سامانه مکانیزاسیون کلیه رویه‌های گمرکی ازجمله واردات، صادرات، تراتزیت و کارنه تیر، بازبینی، مسافری، پرداخت الکترونیک و پیاده‌سازی داشبورد مدیریتی است.

رویه‌های واردات و صادرات مرتفع شدن مشکل طولانی بودن زمان انجام تشریفات گمرکی به دلیل بالا بودن حجم واردات به نسبت امکانات موجود، یکی از مزایای سامانه یکپارچه امور گمرکی است که در حال حاضر با کنترل توزیع اظهارنامه در بین کارشناسان و همچنین ادغام قسمت‌های مختلف و اجرای مدیریت ریسک بهینه، موجب توزیع حجم کاری بین کارشناسان شده که به‌طور میانگین هر کارشناس در صف دارای سه اظهارنامه است.

در این روش با کاهش زمان انتظار صف، زمان کل ترخیص نیز به‌طور محسوسی کاهش یافته است. 

این سامانه در اکثر گمرکات مهم و فعال که بیش از نود درصد حجم فعالیت گمرکات کشور را تشکیل می‌دهند، راه‌اندازی شده است و در سال‌جاری در سایر گمرکات کشور نیز نصب خواهد شد.

* نتایج ملموس

از نتایج ملموس این اقدامات می‌توان به این موارد اشاره کرد :

- قطع ارتباط حضوری ارباب‌رجوع با کارمندان گمرک و افزایش سلامت کاری با اجرای سامانه یکپارچه امور گمرکی و عدم حضور صاحبان کالا در گمرک، ارتباط بین ارباب‌رجوع و کارشناسان گمرکی صرفأ از طریق سامانه میسر بوده که این امر موجب ارتقاء سلامت در انجام تشریفات گمرکی می‌ شود.

- کاهش ایستگاه‌های کاری در تشریفات گمرک با اجرا و بهره‌برداری از سامانه جامع گمرکی در گمرکات اجرایی، ایستگاهها و واحدهای زائد و دست و پاگیر که هر کدام گلوگاه فسادخیزی نیز برشمرده می‌شد حذف می گردد و همه تشریفات گمرکی مربوط به رویه گمرکی صادرات در یک ایستگاه متمرکز و واحد تحت عنوان «سرویس ارزیابی» انجام می گیرد. 

مراحل انجام تشریفات صادرات از 10 مرحله در گذشته، با اجرای سامانه یکپارچه امور گمرکی به 2 مرحله کاهش یافته و این مراحل به‌صورت هوشمند و سیستمی صورت می‌گیرد که از جمله آن کنترل بدهی‌های گمرکی ( ماده 7 قانون امور گمرکی) به‌صورت مکانیزه است.

- جداسازی بدنه کارشناسی از ارزیابی گمرکی جهت جلوگیری از توزیع نامتناسب نیروی انسانی در کشور و نیز کنترل‌ها و بهینه‌سازی‌های مربوطه، گمرک جمهوری اسلامی ایران با جدا نمودن بدنه کارشناسی از ارزیابی، کارشناسان گمرک را در مراکز مشخصی مانند مراکز استان‌ها مستقر کرده است و ارباب‌رجوع بدون نیاز به مراجعه حضوری اقدام به ثبت اظهارنامه در سامانه پنجره واحد تجاری می کند.

از این‌رو فرآیند کارشناسی اظهارنامه‌ها سریع‌تر شده و بررسی اظهارنامه‌ها در بازه بسیار کمتر صورت می‌گیرد.

- کارشناسی هوشمند اظهارنامه‌ها در گمرک کارشناس گمرکی با مراجعه به کارتابل خود، اظهارنامه‌های مربوطه را ملاحظه، بررسی و در صورت عدم مغایرت، مراتب را تأیید می‌ کند. 

در صورت مشاهده مغایرت، علت مربوطه را در سامانه وارد می کند و این اطلاعات برای صادرکننده ارسال می‌ شود. 

سامانه در قسمت کارشناسی اظهارنامه، کنترل‌های سیستمی را اعمال نموده، همچنین پیشنهاداتی را به کارشناس ارائه می کند.

- حذف کاغذ از فرآیند کنترل گمرکی در سامانه یکپارچه امور گمرکی در حال حاضر نیازی به ارائه اسناد کاغذی نبوده و صرفا با اسکن تعدادی از آنها در سامانه پنجره واحد و نیز دریافت الکترونیک دیگر اسناد، کارشناس اقدام به بررسی و ثبت نظریه خود می کند.

از جمله این اسناد فیش بانکی است که نیازی به ارائه آن نیست و سامانه بصورت هوشمند اطلاعات پرداخت را از بانک دریافت می‌ کند.

- کارت الکترونیکی مربوط به راننده و کامیون گمرک جمهوری اسلامی ایران، کارت الکترونیکی حاوی اطلاعات راننده و کامیون با عنوان پنجره واحد تجاری فرامرزی را تهیه و در اختیار رانندگان کامیون‌ها قرار داده است. بر این اساس این کارت در زمان ورود، توزین، انبار و... کاربرد دارد و علاوه بر جلوگیری از تخلف یا اشتباه کاربری باعث سرعت بیشتر فرآیندهای گمرکی می‌ شود

- کیف پول الکترونیک از آنجا که در ازای خدماتی مانند توزین، انبارداری، تخلیه و بارگیری براساس قوانین و دستورالعمل‌های مربوطه ‌باید مبلغی پرداخت شود، سامانه یکپارچه امور گمرکی با راه‌اندازی کیف پول الکترونیک متصل به کارت‌های هوشمند باعث شده است که صادرکننده نیازی به پرداخت مبالغ مالی خدمات نداشته و سامانه به‌صورت هوشمند از کیف پول الکترونیک آن برداشت می‌ کند.

این موضوع علاوه بر ایجاد کنترل‌های دقیق و جلوگیری از تخلف موجب افزایش سرعت شده و عدم نیاز به حسابداری‌های پیچیده را میسر می‌ کند.

- صدور پروانه الکترونیکی در انتهای مراحل کنترل‌های گمرکی و پس از اطمینان از ترخیص کالاها، پروانه الکترونیکی صادر و در اختیار صادرکننده یا واردکننده کالا و سایر مراجع ذی‌ربط قرار می‌گیرد. 

- ارزیابی در محل یکی از خدمات مهم در جهت تسریع در فرآیند صادرات، انجام ارزیابی در محل کارخانه یا انبار صادرکننده است.

صادرکننده در زمان اظهار وضعیت ارزیابی در محل را مشخص می‌نماید. سامانه نیز براساس مدیریت ریسک و کنترل‌های ویژه در صورت صحت اجازه این ارزیابی را صادر و به کارتابل ارزیاب ارسال می کند. ارزیاب در محل حاضر می شود و پس از تأیید ارزیابی، سامانه به‌صورت هوشمند مجوز صادرات کالا را صادر می‌ کند.

- کنترل و نظارت بر عملکرد گمرکات و کارشناسان سامانه یکپارچه امور گمرکی، با مدیریت هوشمند اطلاعات و با جهت گیری امکان نظارت و کنترل جامع بر عملکرد گمرکات اجرایی و کارشناسان مربوطه توسط مدیران عالی و میانی با ارائه گزارشات به‌روز و به‌صورت سیستمی و نیز پیامک، مشکلات و دیگر مسائل مربوطه را به مدیران اطلاع داده تا با پیگیری از طریق آنها بتوانند مشکلات صادرکنندگان را به نحوی مطلوب برطرف کنند.

 از جمله این موارد، گزارش مربوط به زمان‌سنجی اظهارنامه‌های گمرکی است که مدیران با استفاده از این اطلاعات به بررسی علت طولانی شدن احتمالی فرآیند یک اظهارنامه پرداخته و موارد اصلاحی را مدنظر قرار خواهند داد. این موضوع به فرآیند مدیریت گمرک کمک شایانی کرده است.

- پرداخت الکترونیک استفاده از ابزارهای نوین در کنترل و مدیریت حسابداری می‌تواند در افزایش دقت و سرعت خدمات‌دهی بسیار مؤثر باشد. آنچه مشخص است کشف دقیق نحوه دریافت درآمد و هزینه با روش‌های ثبت کاغذی پیچیده و زمان‌بر است. به‌طوری‌که با اضافه کردن فرآیندهای ثبت کاغذی امکان ارائه خدمات به لحظه کاهش می‌یابد و حذف این فرآیندها بدون وجود ابزار مناسب سبب ایجاد مغایرت در فعالیت‌های مالی می‌ شود. این سامانه با بهره‌گیری از حسابداری اتوماتیک اقدام به محاسبه مبالغ هر یک از اظهارنامه‌ها می کند و با ایجاد یک شناسه پرداخت پیش از شروع عملیات بانکی نسبت به شناسایی درآمد یا هزینه، براساس فرآیندهای داخلی سازمان اقدام می‌نماید.

این شناسه صرفاً یک حواله جهت انجام امور بانکی به ارباب‌رجوع می‌باشد که در آن الزامات مالی جهت انجام امور حسابداری در نظر گرفته شده است.

اتصال مستقیم سامانه به بانک علاوه بر شناسایی و ثبت مستقیم هرگونه واریز، برداشت و استرداد در سامانه به قسمت امور مالی نیز تضمین لازم را نسبت به شناسایی دقیق درآمد یا هزینه کردن و همچنین ضمانت وصول درآمد یا هزینه‌ها به سایر بخش‌های سازمان خواهد نمود. 

همچنین پرداخت الکترونیک از طریق پنجره واحد تجاری از جمله قابلیت‌های این سامانه بوده که از مراجعه به بانک‌ها و نیز ارائه کاغذی اطلاعات 

جلوگیری به‌عمل آورده است. این روند باعث مدیریت دقیق حسابداری دولتی، افزایش امنیت و قابلیت بررسی در صورت بروز اشکالات و خطاهای احتمالی در پرداخت و محاسبه مبالغ به تفکیک ریز درآمدها شده است.

رویه‌های ترانزیت داخلی و خارجی پوشش کامل فرآیندها اعم از کنترل سلامت پلمب، اصالت کالا و انتقال دو طرفه اطلاعات گمرکات مقصد و مبدأ به منظور حصول اطمینان از ترخیص و یا خروج کالا، که در بیش از 90 درصد گمرکات مهم ترانزیتی کشور پیاده‌سازی گردیده است.

 همچنین سامانه هوشمند ترانزیت در کنار سامانه‌های هوشمند توزین، کنترل دسترسی، انبار و حواله بارگیری می‌تواند به‌طور کامل فرایند عبور را پوشش دهد.

همچنین با نصب الزامی GPS بر روی کامیون‌های ترانزیتی (داخلی و خارجی) - اجرای مانیفست الکترونیکی - راه‌اندازی برنامه‌های TIREPD وE-TIR (کارنه تیر الکترونیکی) متعاقب امضا تفاهم‌نامه سه‌جانبه فی‌مابین اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران- اتحادیه بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای (IRU) و گمرک جمهوری اسلامی ایران و بهره‌گیری از گردش اطلاعات مرتبط قابل دسترس، گام مهمی در ایجاد بستر امن ترانزیت کالا و گسترش تجارت خارجی کشور برداشته خواهد شد. 

- پرداخت الکترونیکی حقوق ورودی و سایر عوارض - ارتباط الکترونیکی سامانه‌های گمرک و بانک با مزیت امکان کنترل‌های مؤثرتر و اعمال دقت لازم جهت وصول دقیق حقوق دولت - دسترسی و کنترل کامل اطلاعات موجودی انبارها و رهگیری ورود و خروج کالا به /از انبار که برای فرآیند اظهار و ترخیص ضروری است.

اسکن کلیه اسناد کاغذی پیوست اظهارنامه که به‌صورت پرونده الکترونیکی ذخیره و نگهداری می‌شود و هرگونه انتقال اظهارنامه و اسناد پیوست بنا به درخواست مراجع قانونی ذیصلاح، صرفاً به‌صورت الکترونیکی و بدون جابجایی کاغذ صورت می‌پذیرد که اقدام مؤثری برای جلوگیری و کاهش جعل اسناد و اوراق دولتی است. 

راهبند هوشمند و کنترل ورود و خروج : بهره‌گیری از راهبند هوشمند متصل به سامانه باعث شده است تا بدون نیاز به نیروی انسانی جهت کنترل در مبادی ورودی و خروجی‌های محوطه‌های گمرکی، رانندگان بتوانند با کارت الکترونیک خود اقدام به عبور نماید. در این خصوص سامانه با کنترل کارت مربوطه و مجوزهای لازم اجازه باز شدن راهبند را صادر می‌ کند.

توزین کالا بدون نیاز به اپراتور و نیروی انسانی : یکی از مراحل مهم در تشریفات گمرکی، توزین کالا بوده که قبل از سامانه یکپارچه امور گمرکی با حضور کاربر صورت می‌پذیرفت که موجب خطاهای کاربری و تخلفات احتمالی می‌شد که در این خصوص نیز با اجرای سامانه، پس از قرار گرفتن کامل کامیون بر روی باسکول، سامانه به‌صورت هوشمند کارت الکترونیک راننده را دریافت و توزین الکترونیکی را انجام می‌دهد.

پلمب الکترونیکی : پس از تأیید مجوز حرکت کامیون‌های صادراتی، این کامیون‌ها پلمب شده و به سمت مرز خروج از کشور حرکت می‌نمایند. 

جهت هر کامیون یک پروانه عبوری الکترونیک صادر گردیده و اطلاعات مربوط به کامیون‌ها و پلمب‌ها به نیروی انتظامی، گمرک مقصد و دیگر مراکز مربوطه به‌صورت الکترونیک ارسال می‌ شود.

تأیید خروج کالا از مرز به‌صورت الکترونیک : پس از خروج کالا از مرز کشور، تأییدیه صادرات کالا به‌صورت الکترونیک در اختیار گمرک مبدأ و نیز صادرکننده در کارتابل مربوطه قرار می‌گیرد. 

این موضوع مشکلات مربوط به اظهار صادرات کالا و عدم خروج آن از کشور را به‌صورت کامل از بین برده است. پنجره واحد تجاری فرامرزی در دنیای پرشتاب امروز، عامل سرعت در انجام مکاتبات، مبادله اسناد و اطلاعات و کاهش مدت زمان تشریفات گمرکی همراه با تضمین امنیت و اعمال مقررات، نقش تعیین‌کننده‌ای در توفیق تجارت به‌ویژه در عرصه بین‌المللی ایفا می‌کند.

 از آنجا که فرآیندهای صادرات و واردات، اغلب مستلزم مبادله اطلاعات و اسناد بین گمرک و سازمان‌های مختلف است که هرکدام از آن سازمان‌ها نیز به نوبه خود، رویه‌های کاری و فرم‌های خاصی دارند، در این شرایط، نبود مکانیزم‌های روان‌ساز و تسهیل‌کنندگی، می‌تواند علاوه بر ایجاد خلل در اعمال قانون توسط گمرک به‌عنوان مانعی در مسیر توسعه تجارت، به‌ویژه در صحنه بین‌المللی عمل کند و فرصت‌های بیشماری را از دسترس بخش اقتصادی و تجاری کشور خارج کند.

در این میان یکی از بهترین رویکردهای ممکن برای حل چنین مشکلی، استقرار پنجره واحد (Single Window) در گمرک است. توجه دولت جمهوری اسلامی ایران و ابلاغ مصوبه هیأت محترم وزیران در این خصوص، سبب گردیده است تا گمرک اقدامات عاجلی را برای بهره‌برداری سریع از این ابزار مهم انجام دهد.

سامانه پنجره واحد تجاری در جهت سیاست‌های ارائه تسهیلات به تجار و فعالان اقتصادی، با ایجاد اعتماد برای فعالان اقتصادی این امکان را برای صاحبان کالا، تجار و سایر ذی‌نفعان تجارت مهیا می‌سازد که کلیه فعالیت‌های تجاری خود را اجرا، پیگیری و مشاهده کنند.

بدین ترتیب با اجرای این سامانه دیگر نیازی به حضور در گمرکات کشور و نیز سایر سازمان‌های مرتبط با گمرک جهت پیگیری امور نبوده و کلیه فرآیندها به‌صورت الکترونیکی و خودکار اجرا و کنترل می‌شوند. این اطلاعات بر بستر اینترنت، موبایل و نیز پیامک در اختیار تجار بوده و کلیه مراحل انجام فرآیندهای گمرکی به‌صورت پیامک به تجار و بازرگانان اطلاع‌رسانی می‌شود به گونه‌ای که صاحب کالا می‌تواند در هر لحظه‌ای از وضعیت کالای خود در زمان حمل‌و‌نقل، انبارش کالا در اماکن گمرکی و فرآیند ترخیص کالا اطلاع حاصل کند.

این سامانه با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود در کشور و با هماهنگ نمودن اقدامات سازمان‌های مسئول در فرآیند تجارت خارجی (واردات، صادرات و ترانزیت) در مبادی ورودی و خروجی و برقراری ارتباط لازم بین آنها به‌صورت منسجم و با برنامه زمان‌بندی مشخص اجرایی شده است.

* خروجی‌های ملموس : تبادل الکترونیکی داده با سازمان استاندارد، سازمان بنادر و دریانوردی، نیروی انتظامی، بانک و سایر سازمان‌های همجوار گمرک جمهوری اسلامی ایران.

بر اساس قوانین مربوطه در برخی موارد موظف به دریافت و کنترل مجوز سایر سازمان‌های دخیل در این حوزه است. به‌طور مثال درخصوص کالاهایی که مشمول مجوز استاندارد 

است ‌باید تأییدیه‌های خود را از سازمان ملی استاندارد ایران بگیرد و همه سازمان‌های همجوار گمرک براساس قوانین موجود موظف به ارائه مجوزهای خود به گمرک است.

اعتبارسنجی شرکت‌های حمل‌ونقل ترانزیتی و تبادل الکترونیکی داده با شرکت‌های بیمه: یکی از مجموعه‌های همکار گمرک در حوزه ترانزیت کالا، شرکت‌های بیمه و بانک‌ها عامل است که براساس قوانین موجود موظف به ارائه تضمین‌های لازم و سپس عبور کالا از کشور هم است.

با راه‌اندازی سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی، اعتبار شرکت‌های حمل‌ونقل ترانزیتی به‌صورت مستقیم و الکترونیک از شرکت‌های بیمه دریافت شده و این اعتبار الکترونیک درخصوص شرکت‌ها منظور می شود.

با اظهار ترانزیتی کالا در گمرک، از اعتبار شرکت‌های حمل‌ونقل کسر شده و این کنترل اعتبار بدون دخالت نیروی انسانی و به‌صورت هوشمند و خودکار کسر و پس از اعلام وصول از طرف گمرک مقصد تسویه مربوطه صورت می‌گیرد. از این‌رو در هر لحظه از فرآیند علاوه بر ایجاد مدیریت ریسک در حوزه ترانزیت، اعتبار شرکت‌های حمل‌ونقل به‌صورت خودکار کنترل شده و فرآیند نیز با سرعت بسیار بالا انجام می‌ شود.

برقرای تبادل اطلاعات فی‌مابین پنجره واحد فرامرزی با سایر کشورها از جمله کشور ترکیه براساس تفاهم‌نامه‌های مبادله شده و به‌صورت برخط. اظهار الکترونیکی کالا (اظهار از راه دور در رویه‌های واردات، صادرات و ترانزیت): با اجرای این شیوه نوین که جایگزین فرآیند سنتی مراجعه مستقیم به گمرک گردیده، دیگر نیازی به حضور فیزیکی صاحبان کالا و اظهارکنندگان کالا در گمرکات اجرایی نبوده و آنان قادر هستند بدون محدودیت زمانی از دفتر کار، منزل و یا هر مکان دیگر نسبت به اظهار کالا اقدام کنند.

در این سامانه همه مراحل مختلف ترخیص به‌صورت غیرحضوری قابل انجام بوده و اطلاع‌رسانی کامل از آخرین وضعیت ترخیص کالا از طریق پیام کوتاه به اطلاعات صاحبان کالا می‌رسد.

ارتباط صاحبان کالا، صادرکنندگان و شرکت‌های حمل‌ونقل ترانزیتی با گمرک به‌صورت الکترونیکی و عدم نیاز به حضور: بر این اساس با راه‌اندازی سامانه پنجره واحد در بیش از 90 درصد فعالیت‌های تجارت خارجی کشور، صاحبان کالا، صادرکنندگان و سایر مراجعین گمرک بدون نیاز به حضور به‌صورت الکترونیکی اظهارنامه و اسناد خود را به گمرک اظهار نموده و مراحل کارشناسی خود را از طریق پنجره واحد پیگیری می‌نماید. 

* اطلاع‌رسانی و آموزش: 

پورتال گمرک جمهوری اسلامی ایران به آدرس www.irica.gov.ir، تمامی نیازهای مربوط به حوزه فعالیت‌های تجاری و گمرک بازرگانان و شرکت‌های حمل‌ونقل را تحت پوشش قرار می‌دهد. همچنین درخصوص راه‌اندازی سامانه پنجره واحد تجاری و نیز سامانه یکپارچه امور گمرکی، وب سایتی اطلاع‌رسانی و تعاملیeplirica.blog.ir راه‌اندازی شد که همه تجار و بازرگانان با مراجعه به این وب سایت علاوه بر دریافت کلیه آموزش‌های لازم سامانه، از آخرین تغییرات و فرآیندهای الکترونیک گمرک مطلع می‌شوند. همچنین تجار و بازرگانان می‌توانند از طریق این وب سایت مشکلات و سوالات خود را مطرح و پاسخ لازم را دریافت نمایند. ایجاد دروازه مشترک مرزی با گمرکات کشورهای همسایه گمرک جمهوری اسلامی ایران، پیاده‌سازی دروازه مشترک مرزی را مطابق توصیه‌های کنوانسیون بازنگری‌شده کیوتو و فصل 7 کنوانسیون بین‌المللی ملل متحد در زمینه هماهنگ‌‌سازی کنترل مرزی کالا در برنامه کاری خود قرار داده است و تاکنون موافقت‌نامه‌های دوجانبه‌ای را در این زمینه با کشورهای همسایه از جمله ترکیه، آذربایجان، افعانستان، روسیه، ارمنستان و ترکمنستان با هدف تسهیل همکاری‌های گمرکی و روانسازی ترافیک بین‌المللی مسافر، کالا و وسایل نقلیه مبادله نموده است.


میانگین زمان انجام تشریفات گمرکی در رویه صادرات پس از اجرای سامانه یکپارچه امور گمرکی در مسیر قرمز 8 ساعت، مسیر زرد 3 و مسیر سبز کمتر از 1 ساعت شده است.

با احتساب این موارد میانگین زمان انجام تشریفات در مسیرهای سه‌گانه 5 ساعت است. میانگین وزنی زمان گردش اظهارنامه قبل از اجرایی شدن سامانه در رویه صادرات 7 روز بوده در حالی که بعد از اجرایی شدن سامانه به 1 روز کاهش یافته است. این امر نه تنها بیانگر سرعت و سهولت انجام تشریفات گمرکی می‌باشد بلکه باتوجه به بکارگیری مدیریت ریسک و کنترل‌های سیستمی و غیرمحسوس، دقت لازم در انجام کنترل‌ها نیز افزایش یافته است.

طبق محاسبات بانک جهانی هزینه هر روز تأخیر در ترخیص کالا معادل یک درصد ارزش برآورد شده است.

* دیگر مزایای پنجره واحد تجارت فرامرزی و سامانه یکپارچه امور گمرکی

1. دریافت اطلاعات بارنامه به‌صورت الکترونیک و جلوگیری از جعل این اسناد

2. از بین رفتن صف ورود اطلاعات اظهارنامه‌ها و ایجاد سیستم اظهار از راه دور و 24*7 3. پیگیری فعالیت‌ها توسط صاحبان کالا از طریق پنجره واحد و عدم نیاز به مراجعه حضوری 

4. حذف مراحل زاید اداری و کنترل فعالیت‌ها به‌صورت الکترونیکی

5. ایجاد پرونده الکترونیک اظهارنامه‌ها و عدم نیاز به اسناد فیزیکی

6. دریافت الکترونیک اطلاعات قبض انبار و اتصال مستقیم به اظهارنامه

7. کنترل بدهی ماده 7 قانون امور گمرکی به‌صورت سیستمی و بدون دخالت نیروی انسانی

8. انتخاب هوشمند و اتوماتیک کارشناس و ارزیاب گمرک بدون دخالت نیروی انسانی و جلوگیری از تبانی

9. تعیین مجوزهای مورد نیاز اظهارنامه به‌صورت اتوماتیک در پنجره واحد تجاری

10. دریافت مجوزهای مورد نیاز جهت ترخیص از سازمان‌های همجوار به‌صورت الکترونیکی

11. جلوگیری از جعل مجوزهای ترخیص

12. اتصال به بانک و دریافت الکترونیک اطلاعات پرداخت حساب‌های گمرکی و حذف فیش فیزیکی

13. جلوگیری کامل از جعل فیش‌های بانکی و استفاده مکرر از این اسناد

14. اتصال دستگاه‌های توزین به سامانه و دریافت اتوماتیک وزن بدون دخالت نیروی انسانی

15. اتصال به انبارهای سازمان بنادر و سایر انبارها و دریافت الکترونیک بیجک خروج کالا 16. حذف پروانه کاغذی و قابلیت استعلام اطلاعات پروانه گمرک از طریق پنجره واحد تجاری فرامرزی 

17. صدور پروانه عبوری الکترونیک درخصوص تمامی کامیون‌های حامل کالا ورودی به کشور 

18. امکان کنترل سیستمی و پیامکی اطلاعات پته عبور قابل استفاده در ایست‌های بازرسی پلیس 

19. نصب سامانه موقعیت یاب جغرافیایی GPS بر روی خودروهای ترانزیتی و اتصال سامانه و پروانه عبور الکترونیک

20. کنترل مسیر عبوری کامیون‌های ترانزیتی و کنترل انحراف از مسیر به‌صورت سیستمی

21. دریافت الکترونیک بیمه‌های ترانزیتی از شرکت‌های بیمه

22. اصالت‌سنجی بیمه‌ها به‌صورت الکترونیک و اعمال در فرآیند به‌صورت خودکار 

23. ارسال اطلاعات پروانه عبوری به گمرک مقصد ترانزیتی به‌صورت اتوماتیک و هوشمند 24. بکارگیریX-Ray جهت کامیون‌های ترانزیتی و وارداتی در مبدأ و مقصد 

25. اعلام وصول کالا به گمرک مقصد به‌صورت الکترونیک و تسویه تضمین مربوطه

26. کنترل دقیق کامیون‌های نرسیده به گمرکات مقصد و گزارش‌های سیستمی

27. دریافت الکترونیک نظر آزمایشگاه‌های تعیین ماهیت کالا از طریق پنجره واحد.