رتبه اول ایران در تولید علم فضا در غرب آسیا+فیلم

گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، امروز، ۱۲ آوریل روز جهانی فضانوردی است.تاریخچه فضانوردی در جهان به زمان پرتاب موشک‌های حامل انسان یعنی حدود ۵۰ سال پیش باز می‌گردد، گرچه کاوش فضا به عنوان رقابت میان کشور‌ها آغاز شد، اما این امر در قرن بیست و یکم به طرحی بین المللی تبدیل شد که تاکنون ادامه دارد و دانشمندان از کشور‌های گوناگون در هریک از مأموریت‌های آن شرکت می‌کنند.
ایران اسلامی در سال 1401نهمین کشور دنیا پس از شوروی، ایالات متحده آمریکا، فرانسه، ژاپن، چین، بریتانیا، هند و رژیم صهیونیستی است که مستقلاً موفق به پرتاب ماهواره شده است.

تاریخچه سازمان فضایی ایران
تاریخچهٔ سازمان فضایی ایران به اوایل دههٔ ۵۰ خورشیدی بازمی‌گردد. در سال ۱۳۵۲، مرکز سنجش از راه دور ایران جهت فراهم آوردن امکان استفاده از ماهواره برای سازمان برنامه و بودجه بنیانگذاری شد.
جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یکی از معدود کشور‌های منطقه خاورمیانه، از سابقه طولانی در زمینه ارتباطات ماهواره‌ای برخوردار است و از سال ۱۳۴۸ با عضویت در برخی از مجامع بین المللی مرتبط با فضا خود را به عنوان کشوری پیشرو در امر هوافضا به دنیا معرفی کرده است.
در همین راستا براساس ماده ۸ و ۹ مصوبه ۶۸۱۵۹ مورخ سال ۸۲ مجلس شورای اسلامی، شورای عالی فضایی با ریاست رئیس جمهور و عضویت نهاد‌های ذیربط تشکیل و بر اساس همین مصوبه سازمان فضایی ایران تأسیس شد که رئیس سازمان فضایی ایران، دبیر شورای عالی فضایی است.
جایگاه ایران در صنعت هوا فضا
ایران اسلامی نهمین کشور دنیا پس از شوروی، ایالات متحده آمریکا، فرانسه، ژاپن، چین، بریتانیا، هند و رژیم صهیونیستی است که مستقلاً موفق به پرتاب ماهواره شده است.
پرتاب‌های فضایی ایران
ایران اولین بار در ۱۵ بهمن ۱۳۸۶موفق شد موشک ماهواره‌بر فضایی خود به نام «سفیر» را با موفقیت به فضا پرتاب کند.
ماهواره امید با ماهواره‌بر بومی سفیر امید در سال ۱۳۸۷ باعث شد ایران به جمع باشگاه محدود کشور‌های دارای توانمندی طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره بپیوندد.
ماهواره «سینا ۱»
ماهواره سینا ۱ نخستین ماهواره و کاوشگر فضایی ایران است. این ماهواره در روز پنجشنبه ۶ آبان ماه سال ۱۳۸۴، بر روی یک موشک ماهواره بر کاسموس -۳ روسی به فضا پرتاب شد و با موفقیت در مدار اختصاصی ایران قرار داده شد.
ماهواره «امید»
ماهواره تحقیقاتی «امید»، نخستین ماهواره ساخت کشورمان است که تمام تجهیزات آن در سازمان فضایی ایران طراحی و تولید شده است. ساخت ماهواره «امید» از ۱۵ اسفند ۱۳۸۴ آغاز و طی دو سال آماده انجام تست شد. این ماهواره در روز ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۸۷ و در سی‌امین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی به وسیله ماهواره‌بر «سفیر -۱» در مدار فضا قرار گرفت.
ماهواره «رصد»
ماهواره رصد، دومین ماهواره ایرانی و ساخته شده در دانشگاه مالک اشتر وابسته به وزارت دفاع است. این ماهواره توسط ماهواره‌بر‌های حامل ایرانی به فضا فرستاده شد. این ماهواره همچنین نخستین ماهواره تصویربرداری ایران محسوب می‌شود که با نام کامل «رصد -۱»، در روز ۲۵ خرداد سال ۱۳۹۰ به فضا پرتاب شد.
ماهواره «نوید»
ماهواره نوید ساخته شده توسط دانشمندان دانشگاه علم و صنعت در صبح روز ۱۳ بهمن سال ۱۳۹۰ توسط ماهواره‌بر «سفیر نوید» با موفقیت به فضا پرتاب و در مدار بیضوی با حضیض ۲۷۰ کیلومتر و اوج ۳۶۰ کیلومتر تزریق شد.
ماهواره «فجر»
این ماهواره با کمک ماهواره‌بر سفیر B ۱ در ۱۳ بهمن ۱۳۹۳ از پایگاه فضایی سمنان به فضا پرتاب شد. این ماهواره با اعلام پایگاه n ۲ yo.com در روز ۶ اسفند ۱۳۹۳ سقوط کرد.
ماهواره «پیام»
ماهواره پیام بامداد روز ۲۵ دی ماه سال ۱۳۹۷ با ماهواره‌بر سیمرغ به فضا پرتاب شد، اما این پرتاب با موفقیت همراه نبود و ماهواره پیام در مدار قرار نگرفت.
این ماهواره به منظور تصویربرداری سه‌طیفی و ارسال پیام (S&F) و اندازه‌گیری تشعشعات فضایی، طراحی شده بود.
ماهواره دوستی
ماهواره دوستی دومین پرتاب ناموفق در سال ۹۷ بود که به کارفرمایی سازمان فضایی ایران، توسط دانشگاه صنعتی شریف طراحی و ساخته شده است.
ماهواره ظفر ۱
ماهواره ظفر ۲۰ بهمن ماه سال ۱۳۹۸ با ماهواره‌بر سیمرغ به مدار ۵۳۰ کیلومتری پرتاب شد و در مرحله سوم پرتاب به دلیل نرسیدن به سرعت لازم سقوط کرد.
ماهواره نور -۱
ماهواره نور -۱ به عنوان نخستین ماهواره نظامی جمهوری اسلامی ایران اردیبهشت توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با موفقیت پرتاب شد و در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار گرفت.
ماهواره «خیام»
ماهواره ایرانی «خیام» مرداد ۱۴۰۱ باهمکاری مشترک با کشور روسیه، با موفقیت به مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین پرتاب شد.
این ماهواره از نوع سنجشی و دارای دقت بالای تصویربرداری است. همچنین این ماهواره قابلیت تصویربرداری از سطح زمین در طیف‌های مختلف تصویری را دارد.
این ماهواره در پُر استفاده‌ترین ماهواره‌های دنیا از نظر مأموریت قرار می‌گیرد که همان بحث تهیه تصویر از سطح کره زمین است. زمانی که از تصویر برداری ماهواره‌ای سخن به میان می‌آید مشخصاً مهم‌ترین بحث میزان کیفیت تصاویر تهیه شده توسط ماهواره مورد نظر است. عدد مورد نظر در خصوص «ماهواره خیام» ۱ متر است؛ این عدد هر چقدر کوچک‌تر باشد به معنی تصاویر با کیفیت‌تر است.
کشور‌های برتر در فناوری فضایی و جایگاه ایران
به طور کل، ۱۰ کشور در دنیا به معنای واقعی دارای فناوری فضایی هستند که شامل آمریکا، روسیه، چین، ژاپن، هند، ایران، انگلستان، اکراین، برزیل و آلمان می‌شوند. در مورد این قابلیت‌ها در ۱۰ کشور نام برده شده می‌توان گفت که کشور آمریکا تقریباً همه ۶ مورد قابلیت که شامل راهبری ماهواره، قابلیت پرتاب، کاوشگر، اعزام انسان به فضا و سایر کرات می‌شود را دارد. کشور روسیه نیز غیر از اعزام انسان به کره ماه، سایر قابلیت‌ها را دارد. کشور چین نیز هم رده با روسیه است.
جایگاه ایران از رتبه ۴۵ در سال ۱۹۹۶ به رتبه ۱۱ جهان در سال ۲۰۱۷ ارتقا یافته است.
جمهوری اسلامی ایران در رتبه اول تولید علم هوافضا بر اساس مقالات ایندکس شده در اسکوپوس به عنوان مرجع اصلی بررسی در منطقه قرار دارد.
تعداد مقالات ایران در بازه زمانی ۱۹۹۶ تا ۲۰۲۱ تعداد ۶ هزار و ۷۶ مستند بوده است. از سوی دیگر ایران بالاترین میزان اچ ایندکس را در منطقه خاورمیانه دارد.

بیشتر بخوانید:رونمایی از دستاوردهای فضایی کشور
همچنین جمهوری اسلامی ایران براساس سایت scimagojr و از نظر تولیدات علمی حوزه هوافضا در رتبه ۱۶ دنیا قرار دارد، اما با این وجود از نظر میزان اچ ایندکس ایران بالاتر از فدراسیون روسیه و برزیل قرار دارد.

فیلم پرتاب موفقیت آمیز ماهواره ایرانی خیام

منابع: ایسنا، خبرگزاری مهر، رونامه ایران