مراقب قلب هایمان باشیم

در حال گرفتن نوار قلب است. می‌گوید به درد‌هایی که در قفسه سینه ام داشتم اعتنایی نمی‌کردم، اما روز‌ها گذشت و نه تنها دردهایم کم نشد؛ بیشتر هم شد. از ترس ابتلا به کرونا از مراجعه به پزشک خودداری می‌کردم. اما با اصرار خانواده به درمانگاه قلب الزهرا شیراز آمدم. گفتند دچار تنگی عروق قلبی هستم و اگر دیرتر می‌آمدم ممکن بود حادثه ناگواری برایم رخ دهد.

بر اساس گزارش دانشگاه علوم پزشکی شیراز بیماری‌های قلبی عروقی نخستین عامل مرگ و میر در استان فارس است. از آن جا که ابتلا به کووید ۱۹ بیشتر در افراد دارای بیماری زمینه‌ای به ویژه بیماران قلبی عروقی دیده می‌شود؛ آمار نشان می‌دهد در بین بیماری‌های زمینه‌ای، بیماری‌های قلبی عروقی با ۱۰ و نیم درصد بیشترین عامل مرگ و میر‌هایی کرونایی در فارس بوده است. تاکنون بیش از ۲ هزار و ۸۰۰ نفر در استان به دلیل ابتلا به کرونا جان خود را از دست داده اند که حدود ۳۰۰ نفر از آن‌ها به بیمار‌ی های قلبی عروقی دچار بوده اند.
نگرانی از سر و روی آمار می‌بارد
بیماری‌های قلبی عروقی شایع‌ترین بیماری غیر واگیر در جهان و نخستین علت مرگ است. هر سال ۱۷ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر در جهان بر اثر بیماری قلبی عروقی جان خود را از دست می‌دهند.

• در ایران نیز میزان شیوع سالانه حوادث قلبی عروقی در مردان هزار و ۴۳۶ نفر در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت و در زنان هزار و ۱۶۸ نفر در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است که بیشترین شیوع در سنین ۶۵ تا ۷۴ سال گزارش شده است.

به گفته فریبا مرادی مدیر گروه بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی شیراز استان فارس در خصوص بیماری‌های قلبی و عروقی از الگوی کشوری پیروی می‌کند.

البته مدیر گروه بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی شیراز هشدار می‌دهد در حالی که ۴۳ و ۹ دهم درصد از مرگ‌های ثبت شده در کشور به دلیل بیماری‌های قلبی عروقی است در استان فارس این میزان بالاتر از میانگین کشوری یعنی ۴۵ و ۳ دهم درصد است.

مرادی ادامه می‌دهد در پیمایش ملی عوامل خطر بیماری‌های غیر واگیر در ایران که در سال ۱۳۹۵ بررسی و محاسبه شده است ۴۰ هزار بیمار مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، شامل سکته‌های قلبی و مغزی، بیماری عروق محیطی و بیماری‌های عروق کرونر در استان فارس شناسایی و در سامانه کشوری سیب به ثبت رسیده است.
حالا که جهان در گیر بیماری همه گیر کووید ۱۹ شده و از ویژگی‌های آن ابتلای افراد در معرض خطر از جمله بیماران قلبی عروقی است زنگ خطر افزایش مرگ و میر در این بیماران به صدا در آمده است.
محمد جواد زیبایی نژاد رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی شیراز می‌گوید بررسی‌های صورت گرفته در خصوص مرگ و میر بیماری کرونا در استان فارس، نشانگر آن است که شمار جانباختگانی که دارای نارسایی قلبی بوده اند چشمگیر است.

• به گفته رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی شیراز نرخ مرگ و میر کرونایی استان فارس در بیماران با فشار خون بالا به ۶ درصد، در بیماران دیابتی به ۷ و ۳ دهم درصد و در بیماران قلبی عروقی به ۱۰ و نیم درصد می‌رسد که با توجه به این آمار نرخ مرگ و میر بیماران قلبی عروقی حتی بالاتر از افراد با بیماری‌های تنفسی مزمن است.

قلب ها آسیب پذیر در مقابل کرونا

در زمان بحران بیماری کووید ۱۹، بیماران قلبی عروقی با تهدید دو جانبه‌ای مواجه هستند. آن‌ها نه تنها در معرض ابتلای نوع شدیدتر ویروس و عوارض وخیم‌تر هستند، بلکه ممکن است به علت ترس، از دریافت مراقبت به موقع قلب خود خودداری کنند و با عوارض دائمی این بیماری یا حتی مرگ روبرو شوند.
به همین دلیل کارشناسان و متخصصان بیماری‌های قلبی عروقی تاکید می‌کنند مشخص نیست همه گیری جهانی کووید ۱۹ چه زمانی به پایان می‌رسد، اما موضوع مهم این است که مراقبت از قلب همین الان مهم‌تر از هر زمان دیگری است.

به سراغ حامد بذرافشان رییس کارگروه قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی شیراز می‌روم. از این که افراد، درد‌هایی که احتمال ابتلا به بیمار‌ی های قلبی عروقی را نشان می‌دهد دست کم بگیرند و ساده از کنار آن بگذرند آن هم در این شرایط که کرونا در کمین بیماران قلبی و عروقی نشسته ابراز نگرانی می‌کند.
می‌گوید در صورتی که فردی دچار درد در قفسه سینه باشد که از ناف تا قلب را در بر می‌گیرد یا دچار تنگی نفس یا درد در دست راست و چپ شد یا این که حالت تهوع و استفراغ داشت آسپرین بخورد، قرص زیر زبانی بگذارد و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند.

• این متخصص قلب و عروق تاکید می‌کند در صورت تاخیر به دلیل ترس از ابتلا به کرونا، عوارض قلبی افزایش پیدا می‌کند و اگر مثلا فردی ۷۰ درصد تنگی رگ‌های قلبی داشته باشد به دلیل تاخیر در مراجعه به پزشک، این تنگی به ۱۰۰ درصد می‌رسد و سلامتی فرد به خطر می‌افتد؛ بنابراین توصیه می‌شود از ساده انگاری بیماری‌های قلبی عروقی خودداری کنند.

به گفته بذرافشان چون بیماری‌های قلبی در هر دو جنس زن و مرد، بیشتر از سن ۶۵ سالگی شیوع پیدا می کند؛ بنابراین ابتلا به کووید ۱۹ در این سن نیز بیشتر دیده می‌شود کما این که میانگین سنی مرگ و میر کرونایی در فارس هم ۶۷ سال بوده است؛ بنابراین به افراد توصیه می‌شود دستورالعمل‌های بهداشتی برای پیشگیر‌ی از کرونا را جدی بگیرند.

رییس کارگروه قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی شیراز خطاب به خانواده‌ها به ویژه آن‌ها که دارای بیماران قلبی عروقی هستند می‌گوید اگر چه دوری از بزرگتر‌ها سخت است، اما دیدار چهره به چهره را به فضای مجازی محدود کنند و با تماس تصویری و صوتی مهربانی خود را به آن‌ها نشان دهند. اگر افراد سالمند دارای بیماری زمینه‌ای، خریدی یا کار ضرور دارند یکی از افراد خانواده با رعایت دستورالعمل بهداشتی به کار آن‌ها رسیدگی کند تا سلامت آن‌ها در این شرایط کرونایی به خطر نیفتد، زیرا اگر خدای نکرده اتفاقی رخ دهد دیگر پشیمانی سودی ندارد.

این متخصص قلب و عروق در ادامه می‌گوید برخی اوقات بیمارانی که به او مراجعه می‌کنند سوال می‌کنند آیا در این اوضاع کرونا در مصرف داروهایشان تغییری ایجاد کنند یا دارویی برای جلوگیری از ابتلا به کرونا مصرف کنند؟ - که تاکید می‌شود هیچ دارویی برای کرونا وجود ندارد بنابراین به هیچ وجه خودسرانه به حذف یا تغییر دارو‌های خود اقدام نکنند و براساس آن چه که پزشک برای آن‌ها تجویز کرده است؛ عمل کنند.

• به گفته رییس کارگروه قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی شیراز در این شرایط کرونایی که احتمال دارد مراجعه افراد برای بررسی بیماری‌های های قلبی عروقی کمتر و خطر عوارض بیشتر شود؛ حدود دو ماه است که در سایت دانشگاه علوم پزشکی شیراز صفحه‌ای برای ویزیت مجازی بیماران قلبی عروقی در استان راه اندازی کرده ایم تا بیماران با ارسال نسخه خود، مشاوره پزشکی رایگان دریافت کنند و حتی در صورت لزوم به صورت آنلاین با بیماران مصاحبه می‌کنیم و راهنمایی‌های لازم را به او ارایه می‌دهیم.

تلمبه قلب استان فارسی‌ها خوب کار نمی‌کند
از عوامل خطر مهم بیماری‌های قلبی عروقی فشار خون بالا و اختلال لیپید یا چربی خون است این را عبدالرسول همتی معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز ذکر می‌کند و می‌گوید شیوع فشار خون در استان فارس ۲۲ و چربی خون ۲۰ درصد است که با بررسی‌های صورت گرفته تا کنون ۳۶۰ هزار و ۷۵۲ فرد مبتلابه فشار خون و ۵۲۲ هزار و ۹۶۶ فرد دارای چربی خون در استان شناسایی شده است.
به گفته همتی مصرف دخانیات، رژیم غذایی ناسالم و کم تحرکی در افراد به شکل فشارخون بالا، قند خون بالا و اضافه وزن و چاقی به عنوان خطرات تخریب کننده سلامت قلب ظاهر می‌شود.

مرد میانسالی که با او در مطب پزشک قلب و عروق صحبت می‌کردم بیش از حد چاق بود و چندین بار به بیرون از مطب رفت تا سیگار بکشد. به او گفتم پزشک علت بیماری قلبی اش را چه چیزی ذکر کرده؟ می‌گوید مصرف دخانیات و چربی بالای خون علت اصلی اش است بعد ادامه می‌دهد کارم جوری است که فعالیت بدنی ندارم و همین باعث اضافه وزنم شده البته پزشک گفته اگر سیگا را کنار بگذارم و وزنم را کم کنم اوضاعم بهتر می‌شود، اما پاکت پر از سیگاری که از جیب پیراهنش بیرون زده من را به شک می‌اندازد او بتواند به این زودی‌ها به توصیه پزشک قلبش عمل کند.

• از طرفی مصرف بیش از حد فست فود‌ها و غذا‌های آماده از عوامل بالا بودن چربی خون و چاقی است که بیماری‌های قلبی و عروقی را در استان افزایش داده است.

به گفته احمد علی قهرمانی معاونت تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش فارس بیش از ۲۱ درصد از دانش آموزان استان در مقاطع مختلف تحصیلی با اضافه وزن دست و پنجه نرم می‌کنند. با توجه به این که چاقی و افزایش وزن منشا بسیاری از بیماری‌ها از جمله سکته قلبی و مغزی، فشارخون، دیابت، آرتروز و کاهش طول عمر است؛ دانش آموزان که نسل جوان آینده استان و کشور محسوب می شوند در سن کارآمدی برای خانواده و جامعه  باید با انواع بیماری ها دست و پنجه نرم کنند.

شهرام همراه با دو نفر از دوستان دبیرستانی اش در حالی که ماسک به صورت دارند بیرون یکی از فست فود‌های شیراز منتظر سفارش ساندویج خود هستند. می‌گوید معمولا در هفته ۳ بار،  ناهار  یا شام را از بیرون تهیه می‌کند و ذائقه اش به فست فود عادت کرده است.

• منصوره موجانی متخصص تغذیه کاهش سن ابتلا به سکته قلبی را از مهم‌ترین تبعات مصرف فست‌فود‌ها ذکر می‌کند و ادامه می‌دهد مصرف این نوع غذا‌ها حتی هفته‌ای یک‌بار و مصرف نمک زیاد در رژیم غذایی، سکته قلبی را در سنین پایین افزایش می‌دهد.

پژوهش‌ها درباره تغییر در سبک غذایی مردم نشان می‌دهند، مردم هر چه بیشتر غذا‌های کنسروی، مدت دار، آماده و فست فود بخورند، بیشتر مستعد بیماری‌هایی مانند قلبی عروقی و دیابت می‌شوند آن هم در استانی مانند فارس که ابتلا به فشار خون و چربی خون بالا است.
خطر بیماری های قلبی عروقی همه را به تکاپو انداخته است
به دلیل آمار بالای مرگ و میر‌ها بر اثر بیماری‌های قلبی عروقی، سازمان جهانی بهداشت، کاهش ۲۵ درصدی مرگ‌های زودرس به دلیل بیماری‌های قلبی عروقی  را  هدف کشورها تا سال ۲۰۲۵ تعیین کرده است.

• مدیر گروه بیماری‌های غیر واگیر دانشگاه علوم پزشکی شیراز می گوید از آن جا که یکی از رسالت‌های این دانشگاه سیاست گذاری در زمینه پیشگیری بیماری‌های قلبی عروقی و کنترل مرگ و میرهاست؛ لذا شناسایی و کنترل افراد مبتلا به عوامل خطر این بیماری‌ها شامل بیماران مبتلا به بیماری‌های پرفشاری خون، دیابت و افراد مبتلا به اختلال‌های چربی خون در اولویت است.

فریبا مرادی ادامه می‌دهد بر این اساس ارزیابی خطر ۱۰ ساله حوادث قلبی و مغزی در جمعیت بالای ۳۰ سال در استان فارس حال اجراست. علاوه بر این دستورالعمل راه اندازی کلینیک‌های قلب و عروق در فارس تدوین شده که اقدام لازم برای راه اندازی آن‌ها نیز صورت گرفته است تا افراد مبتلا برای مراقبت و پی گیری دقیق‌تر و نیز بازتوانی به این کلینیک‌ها ارجاع داده شوند.

تهیه آمار دقیق، شناسایی، مراقبت و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای و ارسال بازخورد به کارشناسان مسول، پیگیری مداوم و آموزش پزشکان و کارشناسان از دیگر برنامه‌های معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز برای ارتقا سلامت افراد است.
با تغییر سبک زندگی خود را بیمه کنید
با وجود همه خطر‌هایی که درباره بیماری‌های قلبی عروقی گفته می‌شود سارا جوادپور کارشناس قلب و عروق معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز تاکید می‌کند ۸۰ درصد این بیماری ها، با اصلاح شیوه زندگی و مراقبت‌های دوره ای، قابل پیشگیری هستند.
کارشناسان و متخصصان دو دسته عواملِ قابل اصلاح و غیر قابل اصلاح برای بروز بیماری‌های قلبی عروقی ذکر می‌کنند. گذر سن، سابقه خانوادگی و ژنتیکی از عوامل غیر قابل اصلاح هستند، اما مصرف دخانیات، اضافه وزن، عواملی مانند پرفشاری خون، دیابت، اختلال چربی خون و تغذیه نامناسب به دلیل تغییر سبک زندگی از عوامل قابل اصلاح در ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی محسوب می‌شوند.

مرد میانسال وقتی از مطب پزشک قلب و عروق بیرون می‌آید؛ می ایستد. ماسکش را کنار می‌زند و پاکت سیگارش را از جیبش در می آورد. در حال بیرون کشیدنِ یک نخ سیگار است که دخترش پاکت سیگار را از او می‌گیرد، در مشتش له می کند و می‌گوید: " بابا مگه دکتر نگفت سیگار رو بذار کنار. خواهش می کنم مراقب قلبتون باشید"                                                    

    ***گزارش از سیده نصرت شجاعی